Teledoc Campus 2016: De Alchemisten

Teledoc Campus is dit jaar weer terug en de Filmkrant maakt van elk deelnemend regisseur wederom een profiel. Jona Honer trapt af met De Alchemisten, een documentaire over twee broers die met hun emotieloze software de financiële wereld willen bestormen. "Je hebt het gevoel dat zij iets heel groots creëren, dat vervolgens met hen op de loop gaat."

De Alchemisten opent met een shot van de Herengracht te Amsterdam. Rondvaartboten glijden door het beeld en geven uitleg bij de locatie. Dit is de Gouden Bocht van de Herengracht, een prestigieuze locatie waar vroeger alleen de rijkste Amsterdammers konden wonen. Tegenwoordig, aldus de rondvaartboten, kunnen zelfs zij hier amper wonen. De panden worden daarom gebruikt als banken of kantoren. Een van de boten merkt op: "Hier leeft de glorie van de 17de eeuw, de Nederlandse Gouden Eeuw, voort."

In de rest van Honer’s documentaire zien we de Amsterdamse gracht alleen maar door een kantoorraam op de Gouden Bocht. In dat kantoor proberen twee broers de financiële wereld te veroveren met hun gouden formule. Zij hebben een software ontwikkelt die emotieloos belegt, terwijl anderen zich nog door hun emoties laten beheersen. Hun doel is om de "menselijke emotie volledig uit te schakelen". Honer schetst echter een ander beeld van de jongens: als blijkt dat hun software minder goed werkt dan verwacht, moeten de broers hun eigen emoties onder bedwang houden om de (net opgezette) zaak te redden. De weelderige beschrijvingen van de rondvaartboten over de glorie van de Gouden Bocht krijgen daardoor een sterk ironische lading.

In het vorige interview dat je met de Filmkrant over jouw afstudeerfilm Ik had kwam jouw filosofische benadering van films maken naar voren. Wat zag jij in het onderwerp van deze film? "Er zijn al veel films gemaakt over de financiële wereld, maar ik miste in die films altijd een menselijke kant. Ik wilde graag echte mensen zien die in deze wereld zitten. Het beeld wat we hebben gekregen van de financiële wereld is er één van afvalligen die niet meer in die wereld willen zijn en dan hun verhaal geven. Ik wilde juist het tegenovergestelde doen en een film maken over mensen die graag in die wereld willen komen en er graag bij willen horen. Wat mij heel erg aansprak in deze jongens is dat zij als doel hadden om de menselijke emotie uit te schakelen. Ik vond het heel mooi dat zij dat zo openlijk en duidelijk als doel hadden."

Toen ik in De Alchemisten merkte dat het slechter ging met hun bedrijf vroeg ik me af: moeten we met hen meeleven? Hoe ging jij met die ontwikkeling om? "Dat was in de montage een groot spanningspunt. Ik wilde niet alleen maar een film maken over een bedrijf dat failliet zou gaan en over hoe erg dat zou zijn. Dat wilde ik helemaal niet zelfs. Ik vind het interessanter om abstracter naar die jongens te kijken: hoe zij zich verliezen in die formule, hoe een van de jongens aan de computer gekluisterd zit en hoe het ze wel emotioneel raakt, ondanks hun bedoelingen. Dat laten zien vond ik belangrijker dan emotioneel met hen meeleven."

In een van de scènes wordt een werknemer van het bedrijf ontslagen. Die jongen wil op dat moment niet dat jij filmt. Hoe voelt het voor jou om gevraagd te worden de camera uit te zetten? "De jongen die wordt ontslagen wist dat toen nog niet en ik wist het al wel. Ik was van bijna alles op de hoogte omdat ik alles besprak met de twee broers van dat bedrijf. Het hoort immers wel bij dit soort bedrijven, die pijnlijke momenten. [Oprichter] Sebastiaan had er geen problemen mee als ik filmde, maar hij vond het wel eerlijker voor de jongen die ontslagen werd om hem een keuze te geven. De afspraak was dus dat ik erbij mocht zijn, maar dat er gevraagd zou worden of we mochten draaien. Ik wist precies dat dit moment ging komen. Dat ik niet mocht filmen was eigenlijk ook veel beter."

Waarom? "Omdat je als kijker wilt weten wat de grens is en dit was een hele duidelijke. Tot hier en niet verder. Door niet te mogen filmen kreeg de film zijn kader."

Er komen naast het nodige jargon, best wel wat heftige dingen op je af in deze film. Mensen worden ontslagen en zelfs kleuters genoemd. Hoeveel wist je eigenlijk al van deze wereld af, voordat je je erin stortte? "Van het jargon wist ik al van te voren: als kijker van de film ga je dit nooit allemaal begrijpen, dus we gaan het ook niet allemaal uitleggen. Misschien dat je een beetje begrijpt dat het iets met het uitschakelen van de emoties te maken heeft en that’s it. Je hebt het gevoel dat zij iets heel groots creëren, dat vervolgens met hen op de loop gaat. Verder hoef je niet precies te begrijpen wat ze doen. Dat het hun boven het hoofd stijgt, zie je heus wel."

Hugo Emmerzael

De Alchemisten wordt uitgezonden op zondag 10 januari om 23:50 uur op NPO3.