Teledoc Campus 2015: Ni Hao Holland

Teledoc Campus stelt nieuwe makers in staat meters te maken in de aanloop naar hun eerste lange documentaire. Deze week: Ni Hao Holland, waarin regisseur Willem Timmers de Nederlandse kijker door een Chinese bril naar Giethoorn (en zichzelf) laat kijken. "We denken van toerisme dat het culturen nader tot elkaar brengt, maar ik zou eigenlijk het tegenovergestelde willen beweren — namelijk dat het mensen juist meer in groepen plaatst."

"Ik kom totaal niet uit de filmwereld, ik ben er ingerold. Het begon met mijn scriptie voor de Master ‘Leisure, Tourism and Environment’, die heb ik in de filmvorm aangeleverd. Deze master gaat over de impact van toerisme op een sociaal en natuurlijk milieu. Daarover ging ook mijn sciptie-documentaire Framing the Other. Die film werd heel goed ontvangen, hij heeft op 55 filmfestivals gedraaid, een aantal awards gewonnen. Toen dacht ik: ‘Jeetje, dit is leuk! Dit wil ik vaker doen.’ Dus na dat succes heb ik samen met mijn collega Ilja Kok een productiebedrijfje opgericht."

Een rij Chinezen
"Ilja is opgegroeid in een dorpje dat naast Giethoorn ligt. Toen zij een keer een fietstocht maakte met haar vader, zag ze bij een bushalte om zeven uur ’s ochtends een grote groep toeristen wachten die allemaal Chinees waren. Hele lange rij, alleen maar Chinezen. Dat was zo’n raar gezicht dat ze daar meer over wilde weten."

"De eerste film die we maakten in 2011 ging ook over toerisme, maar dan vooral in de context van globalisering. Over hoe wij als Westerlingen naar arme landen toegaan en daar foto’s gaan maken van arme zielige mensjes, als een soort nieuwe kolonisten. Ik was vervolgens benieuwd hoe er door buitenlanders naar ons land gekeken wordt. Hoe ontvangen wij andere culturen? Chinezen zijn bij uitstek een volk waar wij Nederlanders, en misschien wel de hele wereld, weinig van begrijpen. Ze zijn met 1 miljard, ze vliegen de hele wereld over, op de Dam kom je er binnen een minuut honderden tegen. Maar volgens mij weten we minder van hen dan van Indiërs of Zuid-Amerikanen. Ze zijn met zovelen en we weten zo weinig van ze — dat vond ik interessant. Die gedachte is het startpunt geweest van Ni Hao Holland."

"We stelden onszelf de uitdaging erachter te komen wat Chinezen drijft, om zo te proberen hen te begrijpen. Daarom wilden we ook graag doorbreken dat we de Chinezen als groep zien, in plaats van als individuen met verschillende beweegredenen. We wilden ze tonen als mensen. Ni Hao Holland is een onderzoek geweest naar wie de Chinezen zijn. Maar ook een manier om op persoonlijk niveau die façade, die muur tussen ‘wij’ en ‘zij’, te doorbreken. Daarom hebben we besloten een film te maken die als een soort bril kan dienen: een Chinese bril voor een Nederlander — als je die opzet kun je met andere ogen kijken naar wie wij zelf zijn."

Een brug te ver
"Ten opzichte van de andere producties die wij hebben gemaakt, moest deze film naast het feit dat het een goed verhaal moest vertellen ook esthetisch interessant zijn. Dat is een belangrijk onderdeel van toerisme — dat je plekken bezoekt die mooi zijn. Om dat te onderstrepen wilde ik de esthetische, rustige beelden die wij schoten afzetten tegen de door de meisjes zelf gemaakte iPad-beelden, die heel erg wild zijn en waarbij het vooral draait om het feit dát er iets vastgelegd wordt, en het niet uitmaakt hoe."

"Die beelden zijn een weergave van hoe zij dingen zien — via die beelden kunnen wij met een Chinese bril op kijken hoe zij alles ervaren. Letterlijk, via hun eigen frame. Die zelf geschoten beelden waren uiteindelijk de sleutel voor de scène waarin ze in een huis naar binnen gluren, waarbij ze letterlijk en figuurlijk een brug te ver gaan. Dat hadden we nooit kunnen filmen als we alleen ons eigen, esthetische en strakke materiaal gehad hadden. Dan had het geënsceneerd gevoeld."

"We denken van toerisme dat het culturen nader tot elkaar brengt, maar ik zou eigenlijk het tegenovergestelde willen beweren — namelijk dat het mensen juist meer in groepen plaatst. Ik denk dat je altijd, voordat je op vakantie gaat, een bepaalde bril opzet, een kader creëert voor de toekomstige ervaringen in een ander land. Die bril is als je er eenmaal bent moeilijk af te zetten. Daardoor is de teleurstelling des te groter. In de film zegt een van de personages: ‘Ik had verwacht hier mensen op klompen te zien en mensen met vlechtjes in hun haar.’ Ze verwachtten de traditionele, oer-Hollandse versie van Nederland, want zo staat het in reisgidsen. Omdat ze niet open staan voor een nieuwe, moderne versie van ‘de Nederlander’ is de teleurstelling des te groter. Dat vergroot de afstand tussen de culturen nog meer."

Sacha Gertsik

Ni Hao Holland wordt op 10 mei om 22:50 uur uitgezonden op NPO3.