Rolf van Eijk over Vast

In Vast komt de zestienjarige Isabel in een jeugddetentiecentrum terecht. Regisseur Rolf van Eijk: "Het gaat volledig over haar onvermogen om in die arena met zichzelf en haar problemen om te gaan. Wat ze gedaan heeft is niet relevant."

Rolf van Eijk (1983), die met deze vierde One Night Stand-film een Gouden Kalf won tijdens het afgelopen Nederlands Film Festival, is gefascineerd door geweld. Hij studeerde af met Hemel boven Holland (2007), gebaseerd op de laatste twee jaar van Mohammed B. voor de moord op Theo van Gogh. Van Eijk: "Ik ben geïnteresseerd in gedragingen die niet toelaatbaar zijn in de samenleving en dan kom je al snel op crimineel gedrag. En ja, stelen vind ik dan minder spannend. Ik wil, zonder al te sturend of veroordelend te zijn, een karakteranalyse maken van mensen die door bepaalde gebeurtenissen gevormd zijn en onderzoeken waarom ze agressief handelen. Waarom iemand tot gewelddadige acties komt. Jij en ik zullen dat niet zo vaak meemaken, omdat we ons kunnen beheersen."

In Vast is Isabel (Sigrid ten Napel) getekend door een jeugdtrauma en als gevolg daarvan heeft ze een persoonlijkheidsstoornis ontwikkeld. "Dat komt vaak voor. Ik heb haar veel maskers gegeven, want ze is sociaal niet in staat om zichzelf bloot te geven. Ze blokkeert alle emoties en herinneringen aan het verleden. Ze speelt alles. Als haar groepsleiders haar didactisch benaderen, dan staat ze daar boven; die lacht ze weg. Je moet moeite doen om haar te leren kennen, omdat ze vreemd is en onvoorspelbaar. Maar op een gegeven moment ontwikkel je sympathie voor haar. Langzaamaan krijg je inzicht in haar problematiek." Met één blik gooit Isabel dat idee weer omver. "Ze kijkt in de camera. Ze lijkt te vragen: wie ben ik? Wat is mij overkomen? Dan moet de kijker er zelf mee aan de slag."

Van Eijk heeft samen met scenarioschrijver Bastiaan Tichler meerdere jeugdinrichtingen bezocht. "We werden begeleid door een bewaker, maar we waren best wel gespannen. Die meiden vertoonden buitensporig en vreemd gedrag. Wij kwamen als twee jongemannen binnen en ze gedroegen zich wild. Eén meisje ging zelfs heel sexy op een tafel liggen. Ik heb het idee dat ze niet voor hun eigen gedrag kunnen instaan. De ontwikkeling van hun persoonlijkheid is verstoord. Maar ze intrigeren me, want het zijn geen doorsneemeisjes."

Seksualiteit speelt in Vast een belangrijke rol. Die varieert tussen overdreven nabootsing en verkrampt onder de douche staan. "Ik zei ook tegen Sigrid: dit meisje heeft seksueel niet ontwikkeld en doet dus niets aan de esthetiek van haar lichaam. Ze kleedt zich ontzettend lelijk en aseksueel in grote truien en zij zal nooit haar schaamhaar scheren. Dus dat moet je laten staan. Daar moest ze erg om lachen, maar dat vond ze prima."

Laura van Zuylen