Protest filmmakers tegen ‘stille’ staatsgreep Brazilië

Anna Muylaert, twee weken terug nog in Nederland tijdens World Cinema Amsterdam voor The Second Son, en Gabriel Mascaro (Neon Bull) willen niet dat hun films beoordeeld worden door een lakei van de coupplegers in Brazilië. Daar werd gisteren president Dilma Rousseff officieel afgezet.

Uit protest tegen de politieke intriges van de plegers van de ‘stille’ coup van vice-president Michel Temer hebben twee prominente Braziliaanse filmmakers besloten hun films terug te trekken uit de Oscarrace. Anna Muylaert, twee weken terug nog in Nederland tijdens World Cinema Amsterdam, wil niet dat haar film The Second Son beoordeeld wordt door de selectiecommissie. Gabriel Mascaro trekt zijn film Neon Bull terug.

Directe aanleiding is de benoeming van een rechtse filmcriticus als hoofd van de selectiecommissie. Pablo Villaça schrijft op rogerebert.com dat de benoeming een poging is te verhinderen dat Aquarius van Kleber Mendonça Filho naar de Oscars gaat, nadat de regisseur in Cannes — waar de film kans maakte op de Gouden Palm — kritiek had geleverd op Temers staatsgreep. De betreffende criticus is een verklaard tegenstander van de film. Aquarius won afgelopen zaterdag de World Cinema Amsterdam Jury Award.

Een fragment uit een interview dat Jos van der Burg vorig jaar voor Het Parool met Muylaert had.

"De gapende kloof tussen rijk en arm werd in Brazilië tot voor kort als een natuurwet gezien, maar die tijd is voorbij", betoogt Muylaert. Ze geeft een voorbeeld van de veranderingen. "Dankzij Dilma (president Dilma Rousseff) is er sinds vijf jaar een wet die bepaalt dat inwonende huishoudsters ook voor de nachtelijke uren betaald moeten worden. Het gevolg is dat nu nog maar twee procent van de huishoudsters dag en nacht in dienst is, terwijl dat tien jaar geleden nog ruim twintig procent was. Bijna alle huishoudsters leiden nu ook een eigen leven." De sociale veranderingen begonnen ruim tien jaar geleden onder president Lula da Silva, zegt Muylaert. "Hij gaf de armen zelfrespect en alle Brazilianen het gevoel dat ze recht hebben op burgerschap." Lula werd vier jaar geleden opgevolgd door Dilma Rousseff, die  Muylaert en andere filmmaaksters een paar jaar geleden uitnodigde om in het paleis over film en vrouwenemancipatie te discussiëren. "Dat was geweldig, want zij was de eerste president die hier aandacht voor had."

Dat Rousseff onder vuur ligt wegens corruptieschandalen, er massaal tegen haar wordt gedemonstreerd en er zelfs een afzettingsprocedure dreigt, komt doordat de president de sociale veranderingen wil bestendigen, meent Muylaert. "Toen Lula een stem aan de armen gaf, vond iedereen dat schattig. Er hing een sfeer van: leuk dat zij nu ook wat geld te besteden hebben, maar de verandering was voornamelijk cosmetisch. Nu Rousseff de sociale verhoudingen fundamenteel wil wijzigen, komt rechts in het geweer. Natuurlijk speelt de crisis ook een rol, maar het gaat verder: rechts vindt dat het speelkwartier lang genoeg geduurd heeft. Dat is wat er echt aan de hand is. Sommige rechtse politici vragen zelfs om ingrijpen door het leger. Ze willen terug naar de dictatuur. Dat is toch ongelofelijk?" Rousseff, die een verleden als marxistische activist heeft, wordt ook gehaat omdat ze het Braziliaanse politieke spel van voor wat hoort wat niet meespeelt, meent Mulyaert. "Alle vorige presidenten werden miljonair, maar ik weet zeker dat Dilma dat niet is." Dat Rousseff een vrouw maakt de kritiek in het patriarchale Brazilië nog vileiner. "Als ze een man was, zouden de aanvallen op haar beleid niet zo frontaal zijn. Er wordt gezegd dat ze lelijk en dik is; dat zul je over een man nooit horen."