Prijzen en protest bij opening IDFA

‘Het enige dat er niet is veranderd in 25 jaar. Toen hadden we geen geld voor documentaires en nu ook niet.’ De toon die directeur Ally Derks gisterenavond bij de opening van het IDFA aansloeg was een harde. Derks’ kritiek op de voorgenomen bezuinigingen op documentaires was vooral gericht op PvdA-leider Diederik Samsom. Ironisch genoeg overhandigde zijn partijgenoot, wethouder Carolien Gehrels, de jubilerende festivaldirecteur de Frans Banninck Cocq Penning — voor verdiensten voor de stad Amsterdam.

Later op de avond werd de IDFA Mediafondsprijs uitgereikt. De check ter waarde van 125.000 euro ging naar Tomas Kaan. De filmmaker was totaal verrast door de keuze van de jury en had — anders dan Derks — zelfs geen speech voorbereid. Kaan, die eerder onder andere Dream City — Iraq, Dagen van Gras en de documentaire We Are Boys maakte, kreeg de prijs om zijn plannen voor Wij zijn 18 te realiseren. In deze film komt een groep jongens van achttien bij elkaar om in een afgesloten ruimte te praten over ouders, vriendschap, drank, drugs, seks en agressie.
De IDFA Mediafondsprijs wordt uitgereikt in het kader van de IDFA Mediafonds Workshop en wordt gesponsord door het Mediafonds — het fonds dat nu met opheffing wordt bedreigd. Van de zestien miljoen euro die het fonds op jaarbasis uitgeeft aan filmproductie en -ontwikkeling gaat de helft naar documentaires. Ally Derks wees er in haar openingsspeech nog maar eens op dat twee derde van de Nederlandse documentaires op IDFA mogelijk is gemaakt door (mede)financiering door het Mediafonds. Dit jaar gaat het om 43 titels, die een kleine 4 miljoen euro hebben ontvangen — zo’n 45% van hun totale budget. Alleen al in de openingsfilm, Wrong Time, Wrong Place van John Appel, stak het Mediafonds 118.000 euro.
Als het Mediafonds ophoudt te bestaan wordt het documentairefestival, dat in het regeringsakkoord wordt gespaard, indirect keihard geraakt. Om dat duidelijk te maken is er tijdens het IDFA achter elke door het fonds ondersteunde film een extra credit geplakt: ‘deze documentaire zou niet bestaan zonder het Mediafonds.’
Cees van ’t Hullenaar, zakelijk directeur van het IDFA, betoonde zich gisterenavond strijdbaar: ‘Wij gaan ervoor knokken om de budgetten voor de creatieve documentaire in stand te houden.’ Derks probeerde er de stemming in te houden en zei te hopen dat het allemaal een boze droom en een grote vergissing is. ‘Wie weet, in een niet al te verre toekomst zullen filmmakers misschien werkelijk worden gewaardeerd, correct gefinancierd en naar inspanning betaald.’

Edo Dijksterhuis