Porno-industrie biedt lessen voor coronaprotocol

De Nederlandse audiovisuele sector heeft nu een coronaprotocol. Wel zijn er nog vragen over ‘intieme scènes’. De porno-industrie biedt mogelijk raad.

“Dingen die ik hier voorbij hoor komen, zijn niet anders dan de methoden en het protocol van twintig jaar geleden in de porno-industrie”, zegt Suresh Sivagnanam, directeur van de Engelse zorgverlener Vdoc, in een groepsgesprek onder leiding van filmvakblad Screen over hoe filmproductie weer op zou kunnen starten zolang corona voortduurt. Hij noemt het gezondheidsprotocol van de porno-industrie “een geweldig systeem”.

Hij is de enige niet. The New York Times kopt: ‘Lessen uit de porno-industrie kunnen Hollywood helpen omgaan met het coronavirus.’ The Washington Post schrijft bewonderend: ‘Deze [test]netwerken en verbanden zijn perfect geschikt voor het bestrijden van Covid-19.’ Terwijl in NRC Handelsblad regisseur Johan Nijenhuis de pornowereld aanhaalt als leerzaam voorbeeld.

De bewondering betreft met name hoe de porno-industrie zich sinds de jaren tachtig heeft aangepast aan de aidsepidemie. Daarvoor is in de loop der jaren een protocol ontwikkeld, dat wordt uitgevoerd door de Free Speech Coalition (FSC), de beroepsvereniging van pornografen. “Toen Covid-19 voor het eerst ter sprake kwam, hadden we het gevoel dat we goed voorbereid waren, doordat onze industrie een lange geschiedenis kent van testen, contactonderzoek en het stilleggen van producties”, aldus FSC-woordvoerder Mike Stabile in The New York Times. “De uitdagingen zijn verschillend voor sport, Hollywood en de porno-industrie, maar dat neemt niet weg dat we allemaal iets van elkaar kunnen leren.”

Zoenen weigeren
Dat klinkt niet zo vergezocht, als je weet dat de werkgroep die in opdracht van de Nederlandse Audiovisuele Producenten Alliantie (NAPA) en de Nederlandse Content Producenten (NCP) een Nederlands coronaprotocol heeft vastgesteld, juist problemen voorziet met ‘intieme scènes’. Bij het aanbieden van het protocol is de overheid daarom verzocht zo snel mogelijk preventieve tests beschikbaar te stellen voor acteurs (en eventueel presentatoren en deelnemers aan programma’s), die bovendien vrijgesteld zouden moeten worden van de strikte anderhalvemeterregel. Waarbij acteurs wel wordt verzocht tijdens de draaiperiode ‘alleen om noodzakelijke redenen naar buiten te gaan’ en zij – net als andere medewerkers die uit hoofde van hun functie niet alle regels kunnen volgen – persoonlijke medische gegevens (zoals lichaamstemperatuur en contact met bevestigde gevallen van Covid-19-besmetting) zouden moeten delen met de verzekeraar van de productie.

In de porno-industrie wordt gewerkt met het PASS-systeem (van Performer Availability Scheduling Services), waarbinnen pornoperformers elke twee weken worden getest op hiv en andere soa. De FSC onderhoudt daarvoor een netwerk van eigen testfaciliteiten en publiceert de uitslagen in een besloten database waartoe productiemaatschappijen toegang krijgen – twee maatregelen die de kans op fraude sterk verminderen. Om de privacy van performers zo veel mogelijk te waarborgen, meldt de database alleen of een performer wel of niet beschikbaar is, niet om welke soa het gaat. Maar als het hiv is, wordt de performer definitief uit het systeem verwijderd. (Al wordt heftig gediscussieerd over een aparte PASS-categorie voor performers met zo sterk onderdrukte hiv dat volgens wetenschappers geen besmettingsrisico meer bestaat.) Waarom zou voor een Nederlandse verzekeraar deelname van een productie aan zo’n onafhankelijk, relatief privacy-vriendelijk keuringssysteem niet ook voldoende kunnen zijn?

Het is geen feilloos systeem. De FSC kan deelname niet afdwingen – maar de meeste grote productiemaatschappijen in Los Angeles’ Porn Valley, waar het leeuwendeel van de professionele Amerikaanse porno wordt geproduceerd, doen mee. Volgens de FSC is sinds 2004 geen hiv meer geconstateerd op sets die van het PASS-systeem gebruikmaken.

De regelmaat en registratie van het testen, de medische privacy van cast en crew en het risico op fraude worden nog niet genoemd in versie 1.0 van het Nederlandse coronaprotocol. Maar dat zal wellicht veranderen als de huidige situatie veel langer gaat duren. In sommige Amerikaanse discussies is al sprake van een twee weken durende quarantaine van de hele cast en crew, voorafgaand aan een opnameperiode in volstrekte afzondering (zoals ook producent Sander Verdonk opperde tegen de NOS). En anders het zeer regelmatig testen van alle aanwezigen – niet alleen aan het begin van een opnameperiode, zoals het Nederlandse protocol voorstaat voor acteurs, maar ook bijvoorbeeld na elk weekend, als gedurende de week wordt gewerkt op een gesloten set. Overigens zijn Europese richtlijnen, voor zover ze er al zijn, voorlopig overal anders en pleiten bijvoorbeeld de Finnen überhaupt voor het ‘vermijden’ van intieme scènes: ‘De acteur heeft het recht om nauw contact met andere castleden, zoals zoenen, te weigeren.’ Eén ding is zeker: het zal er allemaal heel anders uit gaan zien.

Een andere harde les die de filmwereld van de porno-industrie kan leren: als een geval van besmetting wordt geconstateerd, volgt daar direct een volledige stopzetting van de hele industrie – niet alleen de getroffen set – en een uitgebreid contactonderzoek: het testen van iedereen met wie de besmette performer risicovol contact heeft gehad en van iedereen die contact heeft gehad met andere gevallen die in dat onderzoek naar boven komen. Het is een kostbare interventie, maar de beste manier om zo snel mogelijk weer veilig te kunnen opstarten.

Webcammen
Overigens noemt de FSC de huidige pornopauze ‘vrijwillig’. Dat is niet omdat ze Covid-19 niet serieus nemen, maar omdat een formele stillegging het hele PASS-systeem zou uitschakelen, terwijl de FSC het in stand wil houden voor leden die vanuit huis werken.

Voor de duidelijkheid: ook de porno-industrie is zwaar getroffen door Covid-19. Alle filmsets liggen plat en veel performers zijn een belangrijke bron van inkomsten kwijt. Bovendien kunnen ze vaak geen aanspraak maken op ondersteuningsregelingen. Toch meldt The Economist, enigszins onsmakelijk: ‘Porno heeft een goede pandemie.’ Ze wijzen op de gestegen (volgens één aangehaalde investeringsfirma zelfs verdubbelde) wereldwijde uitgaven aan porno en op de uitgebreide online infrastructuur.

Inderdaad kunnen veel performers thuis doorwerken, via betaalsites als OnlyFans en FanCentro. Een verschuiving van studioproducties naar thuiswerken, die overigens al langer aan de gang was: voor veel performers was webcammen al de belangrijkste bron van inkomsten geworden. Al profiteren de performers niet per se van de huidige hausse aan publiek, aangezien ook het aantal webcammers sinds de coronacrisis enorm is gegroeid – FanCentro meldt een stijging van ongeveer tien procent in de afgelopen twee maanden. Dan hebben we het over negentienduizend nieuwe aanmeldingen. Toch, zoals FanCentro-model MelRose Michaels zegt in Forbes: “Alle sterren staan nu gunstig voor de performer. Meer bezoekers, meer tijd om de leercurve van zelf filmen en monteren te versnellen, en meer distributieplatforms.” Plus: behoud van copyright voor zelfgemaakte filmpjes.

Privéclip
Waarom zouden filmsterren ook hieraan niet een voorbeeld nemen? Net als bij pornoperformers zullen veel fans van filmsterren bereid zijn te betalen voor het recht op exclusieve content en min-of-meer persoonlijk contact met hun idolen. OnlyFans nodigde Beyoncé al eens uit lid te worden, nadat de megaster de website in een lied genamedropt had (maar dat moet dan natuurlijk niet ten koste gaan van de performers). Ook ondervangt webcammen deels het probleem van piraterij, aangezien echte fans materiaal als eerste willen zien – en bereid zijn daarvoor te betalen. Voor hogere bedragen kunnen fans zelfs privéclips ontvangen, waarin een performer een specifiek verzoek inwilligt of de naam van de fan noemt.

Net als veel filmtechnici, animatoren en muzikanten zouden filmsterren een studio aan huis kunnen opzetten, met professionelere camera’s en geluidsapparatuur dan in de huidige gratis verspreide huisvlijt. Waarbij regisseurs van afstand kunnen instrueren (zoals Pieter Kuijpers deed met zijn pionierende coronafilm Lockdown, 2020), technici achteraf in eigen huis kleurcorrectie en geluidsnabewerking kunnen doorvoeren, componisten muziek kunnen toevoegen en VFX-kunstenaars de blue screen van de thuisstudio kunnen vullen met wat ze maar willen.

Zouden mensen niet net zo goed willen betalen voor een solo-optreden van Joaquin Phoenix of Isabelle Huppert als voor een performance van Stoya of Bishop Black? Ik denk het wel.