Open brief aan festivals: geef ons sterren!

Een internationale groep filmjournalisten publiceerde deze week een open brief waarin ze zich beklagen over de beperkte toegang tot filmmakers en cast op de grote festivals.

Directe aanleiding vormt de situatie op het filmfestival van Venetië maar de brief richt zich ook tot de festivals van Cannes en Berlijn. In de brief waarschuwen ze voor het einde van filmjournalistiek als studio’s en publiciteitsagenten ‘het talent’ weghouden van de pers. Alleen enkele hele grote media krijgen wel toegang. Voor de meeste geldt: geen Clooney en geen Pitt, die in Venetië zijn om Wolfs te promoten, overgevlogen vanuit Clooneys Villa Oleandra aan het Comomeer. Om dat een beetje in perspectief te zetten: ook NRC-criticus Coen van Zwol beklaagde zich op sociale media: “Hollywood is klaar met de filmpers. (…) Ook voor mij dit jaar dus geen ‘junkets’ met grote namen. De vraag is dan: blijven we op termijn die peperdure filmfestivals nog wel coveren?” Voor een aanzienlijke groep freelance filmjournalisten is de situatie iets ernstiger: die betalen reis en verblijf met de verkoop van zulke interviews aan dagbladen en tijdschriften, schrijven de auteurs in de brief, en creëren zo de ruimte om ook over de kleinere films te schrijven.

Onder de grote Amerikaanse titels is een van de weinige uitzonderingen trouwens Joker: Folie à Deux, waarvan hoofdrolspelers Joaquin Phoenix en Lady Gaga de pers uitgebreid te woord zullen staan.

Enerzijds komt deze ontwikkeling niet als een verrassing. Ook journalisten zelf storen zich al jaren aan een kleine groep internationale collega’s die rondetafelinterviews soms verstoren met stupide vragen die meer bij fanzines passen dan bij serieuze journalistiek. Ook filmmakers en acteurs storen zich daaraan, maar de omvang van dat probleem staat in geen verhouding tot de radicale koerswijziging. Anderzijds suggereren zulke ontwikkelingen dat grote studio’s zich steeds meer afvragen waarom ze onafhankelijke pers moeten toestaan over een film te schrijven als ze ook aandacht kunnen genereren met jubelende influencers. Zelf zullen de studio’s dat nooit zo verwoorden, maar dat is wel wat er feitelijk gebeurt als je een film niet aan filmjournalisten vertoont. Voor een groot deel van de mainstream pers zijn interviews met sterren bovendien de belangrijkste reden om een film uit te lichten. Als die interviews wegvallen krijgt film ongetwijfeld minder aandacht.

Het interviewen van filmmakers en acteurs van grote Amerikaanse producties is natuurlijk maar een klein deel van de filmjournalistiek en het interviewen van acteurs als Clooney en Pitt is daar weer een klein deel van. Dus als men waarschuwt voor het einde van de filmjournalistiek, is dat een dramatische overdrijving. De belangrijkste functie van filmkritiek is niet met sterren praten maar hardop nadenken over films en filmcultuur.

Maar de vraag wat de studio’s op langere termijn in gedachten hebben, en hoe zich de samenwerking met een vrije pers ontwikkelt, is zeker relevant. Want dit is geen geïsoleerde kwestie. Het feit dat politici van een zeker pluimage, of, een paar jaar geleden, het grootste filmfestival van Nederland, over belangrijke kwesties niet met de pers willen praten, maken deel uit van dezelfde ontwikkeling: imago boven alles.