One Night Stand XII: Noël Loozen

De schoonheid van kitsch

In november en december worden wekelijks nieuwe middellange Nederlandse films uitgezonden op NPO3. Ze zijn onderdeel van de twaalfde One Night Stand-reeks. Regisseur Noël Loozen bijt het spits af met Limburgia. "Ik ben meer kunstenaar dan vakman."

Vreemderder en vreemderder. De vrolijke fantasie van regisseur en fotograaf Noël Loozen kent geen grenzen. In de serie Loozen Hoek (2014) maken zijn foto’s een hoek van 90 graden; in zijn korte film Obstacle Course 2.0 (2014) laat hij een fanfare musicerend een hordeloopparcours afleggen; en in Ein Prost (2016) zingt een stokoud mannenkoor in een rookruimte, terwijl ze langzaamaan verdwijnen in de dampen van hun eigen sigaretten. Zijn tragikomische One Night Stand Limburgia speelt zich af op een Limburgse schutterij. Onder Loozens leuke ideetjes zit een bron van gevoeligheid. Loozen: "Limburgia gaat niet over een schutterij, dat is de arena. Hij vertelt over verlies en rouw. Hoofdpersoon Willie blijft in alle opzichten vastzitten in het verleden. Daarom past een schutterij zo mooi. Daar is sinds 1900 niets meer veranderd in entourage en kostuums."

Noël Loozen

Willie (Michiel Kerbosch) is trots op de traditie ‘koningsvogelschieten’. Jaarlijks schieten hij en zijn clubgenoten stukken van een houten vogel op een hoge paal af. Degene die het laatste stuk vogel van die paal afschiet, mag zich Koning van Limburgia noemen. De middelbare tot bejaarde heren nemen deze uitstervende hobby zo serieus, dat ze ontroeren. Loozen: "In Nederland zijn we minder trots op onze folklore en tradities dan in het buitenland; vlaaien genieten niet hetzelfde aanzien als stierenvechten in Spanje. Het kleinzielige van de mens inspireert me. Ik kijk naar wat mensen beweegt en zie hoe ze iets onbeduidends extreem belangrijk kunnen maken. Toch is Limburgia er niet op uit om Limburgers belachelijk te maken, ook al zou je dat kunnen denken als je het script las. De crux zit hem in hoe je het vertelt en de liefde die je als maker voor je personages voelt. Dat vind ik zo mooi aan beeld: je kunt het niet opschrijven."

Fanfares dragen eenzelfde knulligheid in zich. Loozen laat ze altijd terugkomen in zijn films. "Het komt voort uit een gut feeling. De optochten vind ik mooi en de marsmuziek imponerend. Als kind schrok ik van het kabaal dat ze voorbrachten. Een fanfare is een lief legertje, dat op kinderen indruk maakt en waar volwassenen om lachen. Het vertedert me dat de muzikanten zo trots zijn op wat ze doen."

Daarnaast zijn fanfares kitsch en dat is iets wat Loozen viert. Limburgia zit vol palmboomrekwisieten, onbewoond-eiland-muziek en zelfs een kanariegele galajurk. "In mijn films bejubel ik de schoonheid van vergankelijkheid. Of specifieker: de schoonheid van souvenirs. Souvenirs kosten niets, maar kunnen toch veelbetekenend zijn. Het zijn relikwieën van onze samenleving. Dit kettinkje [hij wijst op een nepgouden hangertje] kreeg ik van mijn vriendin en ik draag het vaak. Ze vroeg waarom, het was maar tien euro. Dat vond ik grappig. De prijs bepaalt niet de emotionele waarde. Ik houd van over-de-top-romantisch — en dus kitsch."

De theatraliteit en uitbundigheid doet denken Italiaanse regisseurs als Federico Fellini en Paolo Sorrentino. Loozen combineert het met zwarte, licht absurdistische humor in de traditie van filmmakers als Jacques Tati, Roy Anderson en Aki Kaurismäki. Telkens is Limburg, de provincie waar hij is opgegroeid, zijn decor. Loozen: "Ik weet zeker dat ik er nooit meer zal gaan wonen. In Amsterdam heb ik kansen gekregen, die ik daar niet had gehad. Maar mijn communie, carnaval — het heeft me allemaal wel gevormd. Die streek doet iets met je. Het is allemaal theater. Wat mij soms stoort is het minderwaardigheidscomplex dat Limburgers hebben tegen over de Randstad. Ze voelen zich snel aangevallen en zijn wantrouwend. Toen wij een schutterij aan het zoeken waren om te draaien, kregen we meestal bij voorbaat al een nee. Tegelijkertijd heb je geweldige dialecten door de invloeden van Duitsland en Wallonië en het landschap is schitterend. Dat is bijna sciencefiction. Daar zie ik het grootse van Limburg, met daarin het kleine van de mens. Ik gebruik graag tableaux vivants: een uitgestrekte omgeving met daarin kleine poppetjes."

Laura van Zuylen

Limburgia wordt op 3 november om 21:20 uitgezonden op NPO3.