One Night Stand XI: Rob Lücker over Messias

De Kerk is dood, lang leve de Messias

De komende weken verschijnen er zes nieuwe vijftig-minuten films op televisie in de reeks One Night Stand. De Filmkrant spreekt de makers. Als eerste vertelt regisseur Rob Lücker over Messias. "Ik vond het grappig dat de sprei van een non gemakkelijk voor een moslimkostuum kon doorgaan."

Op het deinende terras van Pont 13 in Amsterdam (het drijft op het water) spreekt regisseur Rob Lücker over miscommunicatie. Plotseling onderbreekt hij zichzelf en zegt beteuterd: "Nu ben ik even de draad kwijt." In de absurdistische, zwarte komedie Messias hoopt de verwarring zich op, wanneer een langharige, bebaarde schipbreukeling wordt aangezien voor de nieuwe Messias. "De personages zijn stuk voor stuk opportunisten die met elkaar in de clinch liggen, doordat ze verschillende belangen hebben," legt Lücker uit. "Iedereen probeert de aangespoelde Syriër voor zijn karretje te spannen. Hijzelf is eveneens een opportunist. Hij is hier immers voor zijn eigen gewin."

Het is geen toeval dat de vermeende Verlosser uitgerekend een moslim is. "Het is natuurlijk bewust dat juist ‘de vijand’ verlossing moet bieden. De geloven lijken zó op elkaar en toch leiden ze tot veel onderlinge strijd en oorlog. Ik wilde iets maken over de absurditeit daarvan."

In Lückers universum is de enige allochtoon verbannen naar de kelder. "Daar moet hij het koper poesten. Met de komst van de Arabisch sprekende vluchteling ziet hij zijn kans schoon om op te klimmen tot tolk en de boel naar zijn hand te zetten. Hij is immers de enige die beide talen spreekt." Koperpoetser Rachid (Mourade Zeguendi) maakt tevens wervende promotiefilmpjes voor de nieuwe Jezus. Zo geeft Lücker de filmmaker een sleutelrol: hij is weggestopt en vergeten, maar zorgt in tijden van nood voor verbinding. Die symboliek is geen opzettelijk statement. "En toch klopt het ergens wel," geeft Lücker toe. "Rachid, dat ben ik. Hij draagt net als ik bretels. En net als hij probeer ik iets voor elkaar te krijgen en word elke keer teruggestuurd naar de kelder." Of hijzelf de boel zou bespelen als hij de kans zou krijgen? Jazeker. "Rachid is geen kwaadaardig mens. Hij grijpt de kans die hem aangereikt wordt. Dat snap ik. Ik ben geen moraalridder."

Rob Lücker

Lückers films zijn niet politiek, maar hij trapt wel tegen heilige huisjes aan. In Verzet zet hij het Nederlandse verzet te kakken, wanneer een teruggetrokken porseleinverzamelaar wordt opgescheept met een irritante onderduikster. En in zijn korte film Das Wad kunnen we lachen om de Tweede Wereldoorlog, wanneer een joodse jutter per ongeluk een onderzeeër vol geïsoleerde, stokoude nazi’s uitgraaft. Nu licht hij de katholieken dus een beentje. Lücker: "Op papier ben ik katholiek, maar ik ben niet gelovig. Ik kom uit Limburg en daar hebben we veel kerken. Ik herinner me nog het gekuch van oude mensen dat galmend de hele mis verstoort en zo’n oude, trillende vinger die in een beursje graaft, op zoek naar een stuiver. Die indrukken heb ik in de film kunnen gebruiken." Voor Lücker is het geen vraag of de Kerk dood is. Het is een vaststelling: "Er is weinig meer te halen en de gelovigen sterven uit. Mensen hebben andere manieren om met de dood om te gaan. Ze hebben die fabel niet meer nodig."

Zijn films onderscheiden zich door de fantasierijke ‘wat als’-plots en de vette, theatrale vorm. De heldere kleuren, de kitscherige slow motion en de referenties naar genrefilms en beeldende kunst vallen op in het Nederlandse filmlandschap. Lücker: "Ik moet mijn persoonlijkheid in een project kwijt kunnen en dat zit in die barokke filmstijl. Van ieder shot wil ik een schilderij maken. Bij Messias paste dat inhoudelijk. De macht van de Kerk is weliswaar vreselijk, maar de mateloze weelderigheid is geweldig. Het rooms-katholicisme bedwelmt je met zijn pracht en praal."

Zijn volgende film wordt hopelijk een thriller. "Ik refereer vaak naar de Coen Brothers en dan vooral naar No Country for Old Men. Die is grappig en doodeng. De Coens creëren spanning door stijlen te mixen. Ik hoop dat ik dat met Herder voor elkaar krijg. Dat moet een western worden in een zwarte kousengemeenschap. De nieuwe dominee staat in de schaduw van zijn vader die" — Lücker slaat met zijn hand op tafel — "veel strikter en strenger was dan hij. Hijzelf is een slap figuur. Door omstandigheden wordt hij van een mak schoothondje een herder die van zich afbijt. Daarin gaat hij veel verder dan hij van tevoren kon voorspellen. De duivel zit in ieder mens."

Laura van Zuylen

Messias wordt zondag 2 oktober om 22:25 uitgezonden op NPO3. De film is vandaag nog te zien op het Nederlands Film Festival.