One Night Stand X: Mees Peijnenburg over Geen koningen in ons bloed
De One Night Stand Geen koningen in ons bloed gaat over de onbreekbare band tussen een broer en zus. Regisseur Mees Peijenburg maakte er tegen de achtergrond van de Nederlandse jeugdzorgcultuur een oprechte en vrije film van, en won er afgelopen vrijdag het Gouden Kalf voor beste tv-drama mee. “Er is een moment in de film dat Olivia aan het bellen is. Jasper filmde haar en in het frame gebeurde iets speciaals. Je zag letterlijk hoe er een leegte om haar ontstond, hoe de eenzaamheid van haar personage een plek kreeg.”
Het verhaal van broer en zus speelt tegen de achtergrond van het leven in een jeugdinstelling. Waarom heb je voor die setting gekozen? “Ik ben al jaren gefascineerd door de jeugdzorg. Door al die jongens en meisjes die aan de ene kant bezig zijn hun leven te beteren, maar daarbij ook beperkt zijn in hun doen en laten. Daar wilde ik iets mee doen. Coscenarist Bastiaan Kruger en ik zijn toen langs verschillende jeugdinstellingen getrokken, om daar te observeren en gesprekken te voeren. Dat was echt heel indrukwekkend. Ik herinner me autoritten op weg naar huis, waarin Bastiaan en ik zwijgend naast elkaar zaten. Helemaal overrompeld.”
Waar werden jullie zo door geraakt? “Door de oprechtheid. De uitzichtloze situaties. De strijdbaarheid. Dat vuur in de ogen van iedereen die we spraken. Uiteindelijk kwamen Bastiaan en ik op een verhaal van een broer en zus, die van instelling naar instelling gaan, maar op het einde hoop en liefde bij elkaar vinden. Dat gegeven vond ik mooi. De kracht van die twee, dat wij tegen de wereld gevoel, in zo’n uitzichtloze, gesloten plek. Een combinatie van begrenzing en verlangen, van onmacht en kracht.”
Je wilde dus geen onrecht aan de kaak stellen? “Nee, juist niet. De onmacht van de hele situatie had ik telkens in mijn achterhoofd. Ik ben ook erg benieuwd hoe begeleiders in instellingen op de film reageren. Het is natuurlijk makkelijk om een soort doemscenario voor te spiegelen, maar mij ging het meer om het gevoel van de twee hoofdpersonages. Hoe zij gedurende de film steeds kleurrijker worden, ondanks hun uitzichtloze situatie.”
Daardoor is de film ook heel intiem geworden. En dat heeft zijn weerslag in de vorm. Vaak heb je hoofdrolspelers Jonas Smulders en Olivia Lonsdale of heel close of helemaal aan de randen van het beeld gefilmd. “Ons allereerste referentiepunt was Y tu mamá también, een film die ik waardeer. Daarin is regisseur Cuarón afstandelijk en observerend. Hij kijkt van een afstandje met zijn personages mee. Dat was voor Geen koningen in ons bloed ook het plan. Cameraman Jasper Wolf en ik merkten tijdens het decouperen en draaien echter dat we steeds meer naar Jonas en Olivia toe neigden. Die twee hebben zulke poëzie. In hun blik, hun lichaamshouding, hun spel. Daarom hanteerden we een intuïtieve manier van filmen, en wilden we het juiste gevoel binnen de vertelling en scènes vangen. De emotionaliteit van het moment moest spreken. En of dat nu op een observerende, afstandelijke of juist hele intieme manier gebeurde – het gevoel voerde tijdens de opnames de boventoon. Jasper is daar heel geconcentreerd naar op zoek gegaan. Er is een moment in de film dat Olivia aan het bellen is. Jasper filmde haar en in het frame gebeurde iets speciaals. Je zag letterlijk hoe er een leegte om haar heen ontstond, hoe de eenzaamheid van haar personage een plek kreeg.”
Hoe regisseer jij zo’n scene? “Door de acteurs goed voor te bereiden, maar ook door open te zijn. Filmen is een zoektocht: er moet ruimte zijn om momenten te laten gebeuren. Jonas moest voor een scène opdrukken, dat is een heel kort moment in de film. Opdrukken, uithijgen en weer opdrukken. Ineens ziet Jonas tijdens de opnames een spin en vraagt: mag ik die pakken? En begint ermee te spelen. Dat hebben we later in de film gebruikt – een cadeau dat prachtig zijn eenzaamheid weergeeft.”
Je eerdere films Cowboys janken ook, Bloedhond en Un creux dans mon coeur zijn kortjes. Wat heb je geleerd van dit langere project? “Hoe een dramaturgische lijn naast een vorm gedreven sfeertekening kan staan. In m’n kortere films heb ik juist veel met sfeer en impressies geëxperimenteerd. Maar voor vijftig minuten moet je toch voorbij de anekdote gaan, moet je echt een verhaal vertellen. Daarom hebben we veel van de poëzie er in de montage uitgehaald. Uiteindelijk bleek het spel van Jonas en Olivia zo sterk, dat we geen expressieve vorm nodig hadden. Zij zijn de poëzie.”
Geen koningen in ons bloed wordt dinsdag 6 oktober om 22:55 uur uitgezonden op NPO3.