One Night Stand X: Joppe van Hulzen

‘Veel mensen zeggen maar wat’

Als vijfde in de One Night Stand-serie vertelt regisseur Joppe van Hulzen over De lange nasleep van een korte mededeling, waarvoor de theatertekst van Magne van den Berg (tevens coscenarist) het startpunt was. Zelf deed Van Hulzen eerst de acteursopleiding: "Ik was een slecht acteur. Steeds was ik mezelf aan het regisseren."

Het bericht dat een medewerker in een kuuroord mogelijk ontslag neemt, is de aanleiding voor heibel en een eindeloze reeks misverstanden. Opvallend in je absurdistische komedie De lange nasleep van een korte mededeling zijn de sterke dialogen. Waarom houd je zo van taal? "Taal is interessant, omdat het een van de weinige wapens is die we hebben en tegelijkertijd ontoereikend om je uit te drukken. In gesprekken zijn we constant bezig in te vullen wat de ander bedoelt, zonder diegene altijd te begrijpen. Dat gevecht intrigeert me. Veel mensen zeggen maar wat. Ze nemen klakkeloos woorden over. Door de veranderende context transformeert ook de betekenis van die woorden. In mijn film zegt Louise [Maria Kraakman — LvZ]: ‘Het is misschien meer een gevoel waar je mee zit ofzo.’ Bruusk antwoordt Jack [Matteo van der Grijn — LvZ]: ‘Een gevoel? Nee, het is een idee.’ In deze context is het verschil tussen ‘gevoel’ en ‘idee’ lastig te onderscheiden. Maar de betekenis van de losse woorden staat haaks op elkaar: ideeën zijn rationeel en logisch, een gevoel is het tegenovergestelde."

In al je films tot nu toe (de satirische soapserie Leven en laten leven en de korte films Van de wereld en Peptalk) gooit een kleine ingreep alles overhoop. Waarom? "Momenteel werk ik aan een script met de werktitel De heerser. Dat gaat over een landloper die bij een landhuis aanklopt en de boel op zijn kop zet. Daar is hij de onverwachtse gebeurtenis die de dagelijkse routine verstoort. Belangrijk voor mij is om vanuit één moment te schrijven. De heerser speelt zich af in 1850, maar het verhaal heeft geen werkelijke historie. Geen toekomst, geen verleden."

Joppe vanHulzen

Je personages in De lange nasleep van een korte mededeling hebben ook geen achtergrond. Er is slechts hier en nu. "De karakters zijn vier archetypen, gebaseerd op de vier temperamenten uit de Griekse oudheid (de sanguïnische, de flegmatische, de cholerische en de melancholische). Ze beslaan een breed spectrum van wat voor soort mensen er zijn. De basis voor Nederlandse cinema en theater zijn vaak grote emoties: huwelijken die op de klippen lopen, kinderen die overlijden, miskramen. Heftige, persoonlijke drama’s. Ik wilde niet inzoomen op specifiek personage op een kenmerkende plek. De lange nasleep gaat niet over een wellness-centrum; het had zich net zo makkelijk in een museum of supermarkt kunnen afspelen. Mijn film vertelt over het onvermogen van de mens om elkaar te begrijpen. Het is een allegorie voor de menselijke tekortkomingen."

Als de acteurs slechts een ’type mens’ als houvast hebben, hoe vinden ze dan de tragiek en emoties van hun personages? "Ik heb ze gevraagd om zich op de situatie en hun tegenspeler te focussen. En ze zijn een beetje getypecast: Matteo ís zo’n oerman, Bram [Coopmans — LvZ] hééft iets nerveus. Verder heb ik meer gedirigeerd dan geregisseerd. Elke komma, punt, drie puntjes en ‘eh’ staat in het script. Die hebben we heel precies gevolgd. Ik wilde de muzikaliteit van de tekst zo goed mogelijk naar voren brengen. Daarom moesten de acteurs technisch sterk onderlegd zijn. Ze moesten nauwkeurig met de tekst kunnen omgaan en toch levensecht overkomen."

De nadruk lag dus bij de tekst. Op welke manier ondersteunden filmische middelen als cinematografie en mise-en-scène? "Voor de cameravoering hebben we gekeken naar het werk van de Japanse regisseur Yasujiro Ozu. Hij gebruikt de camera in zijn meest basale vorm: in vaste kaders zie je steeds een klein stukje van de wereld. Het zijn redelijk lange takes, die je de tijd geven om je aandacht vestigen op de acteurs, het spel en de tekst. Die strakke kaders bepalen de film: de personages bevinden zich in een onontkoombare situatie in een starre wereld. Ze kunnen geen kant op en zijn tot elkaar veroordeeld. De omgeving lijkt een soort bunker, waardoor je voelt dat de personages zijn opgesloten. Ze kunnen niet naar buiten kijken; binnen is er niets dat ze kan afleiden. Bij de rest van de mise-en-scène hebben we ook gezorgd voor zo min mogelijk stoorzenders: geen opvallende kleuren en ze dragen zelfs dezelfde pakjes. De problemen komen allemaal voort uit henzelf."

Laura van Zuylen

De lange nasleep van een korte mededeling wordt op donderdag 8 oktober om 23:10 uitgezonden op NPO3.