One Night Stand VIII: Marinus Groothof

‘Een unheimisch kom op, we gaan-gevoel’

Regisseur Marinus Groothof draaide Op zee, de zesde film in de One Night Stand VIII-reeks, grotendeels op een zeilboot: "Het weer was meer dan ooit van invloed, want dat bepaalt wat voor golven er zijn, de kleur van de zee en de lucht."

‘De Zee, de Zee klotst voort in eindeloze deining; de Zee, waarin mijn ziel zichzelf weerspiegeld ziet,’ begon Willem Kloos zijn gedicht Van de Zee (1894). Edo (Martijn Nieuwwerf) van regisseur Marinus Groothof trekt naar zee om zichzelf terug te vinden en raakt daar zijn dochter kwijt. Groothof nam zijn film grotendeels op open water op: "We draaiden op het IJsselmeer en dat was moeilijk en beperkend. Het was vooral lastig om de continuïteit te bewaken. Als we een tegenshot wilden maken dan stonden de zeilen de andere kant op of was het licht gedraaid; als we wind wilden, was het windstil; en wilden we een scène met helder weer, dan was er opeens volle mist."

Op zee is een verfilming van de gelijknamige roman van Toine Heijmans. Die sprak Groothof aan omdat hij de vraag stelde: hoe word je wie je bent "en hoe heeft het zover kunnen komen? Ik heb toevallig net nog een andere film afgerond met hetzelfde onderwerp. In Heijmans’ boek herkende ik eigenschappen van een vriend van mij, die ik ben kwijtgeraakt aan een manie. Vanuit die invalshoek ben ik gaan lezen." Groothof was zich bewust van de beperkingen van een boekverfilming. "Het wordt al snel plat. Een boek is opener dan een film en geeft de lezer ruimte om zijn eigen associaties te gebruiken. Daarom wilde ik het verhaal niet te concreet maken."

Karakteristiek voor Op zee zijn de poëtische beelden. Groothof: "In het beeld zoek ik naar hoe ik een emotie het beste kan overbrengen. Met welk licht en uit welke hoek. Tegelijkertijd waren we dus bijzonder afhankelijk van de weersomstandigheden en hadden niet alles in de hand. Zo is er een scène waarin Edo wegvaart met zijn dochter, waarbij we bedacht hadden dat er een ‘kom op,  we gaan’-gevoel uit moest spreken. Maar dat shot is heel mistig. Het voelt nu unheimisch."

Liet Groothof zich in zijn korte dansfilm Spiegelingen (2011) inspireren door muziek en beweging, nu lijkt de schilderkunst zijn beginpunt te zijn. Zijn zeegezichten zijn soms onheilspellend ijl en verstild als het werk van William Turner, dan weer woest en gevaarlijk als dat van Van Gogh. De regisseur verwijst niet bewust naar deze kunstenaars, maar vermoedt dat "alle kunsten elkaar kunnen beïnvloeden. Ik heb Camera gestudeerd aan de Filmacademie, dus als regisseur ben ik extra in beeld geïnteresseerd. Het licht in de kajuit in Op zee is een beetje Rembrandtachtig: in het donkere interieur is er één lichtbron, waarvan het licht via de houten tafel op de personages weerkaatst. Bij mijn korte films ben ik uitgegaan van een gevoel dat bepaalde plekken of foto’s bij me opriepen. Ik houd van films die niet te afgebakend zijn, want ik wil je de ruimte geven om er andere dingen in te zien. Met open scènes wil ik eigen associaties van de kijker activeren. Toch moet het niet te artistiek worden, want ik wil vooral dat het emotioneel aanspreekt."

Laura van Zuylen

Op zee wordt vrijdag 10 januari om 23:15 uitgezonden op Nederland 2.