Nederlandse Filmacademie: Lichting 2015

  • Datum 29-06-2015
  • Auteur
  • Deel dit artikel

Nachtoord

De eigenheid van de studenten die dit jaar afstuderen aan de Nederlandse Filmacademie is indrukwekkend. Personages die hun leven omgooien zetten in hun films de toon.

En nu gaan we het eens helemaal anders doen. De karakters in de eindexamenfilms van de Nederlandse Filmacademie gooien het roer om, hebben dat net gedaan of verlangen naar verandering. De hele week zijn de films van de nieuwe lichting filmmakers te zien tijdens het Keep an Eye Filmacademie Festival in het EYE in Amsterdam en veel zijn de moeite waard.

De charmante komedie Voetzoeker bijvoorbeeld, waarin een jonge zeeman een landloper wordt (niet meer en niet minder, waarschuwt de vrolijk vormgegeven tekst ons van tevoren). Met zijn voorliefde voor surrealisme en droge humor treedt regisseur Max Lunter in de voetsporen van Nederlandse makers als Michiel ten Horn (De ontmaagding van Eva van End, Aanmodderfakker) en Diederik Ebbinge (Matterhorn). Lunters film zit vol met droomverschijningen en visuele probeersels zoals een horizontaal kantelend bed waarin een meisje telkens door een ander heerschap genomen wordt.

Regisseur Gonzalo Fernandez zet met de roadmovie Lazarus eveneens in op droge humor. Zijn concept is simpel en raak. De lege accu van een elektrische auto belet een vrouw om zich tegen betonnen blokken te pletter te rijden. Een groeiend en krimpend orkestje symboliseert haar gemoedstoestand. We reizen met haar mee tijdens een absurdistische tocht naar Rotterdam, met als leukste moment een provocatief kuchende oude dame met een fret in haar armen.

Ook de orgaanhandelaar in Broker (regie: David-Jan Bronsgeest) en de schoonmaakster in The Space Between Us (regie en scenario: Marc S. Nollkaemer) besluiten hun leven een nieuwe wending te geven. Sciencefiction-film The Space Between Us laat het op scenarioniveau afweten, maar wint krediet terug doordat de studenten Visual Effects hebben kunnen uitpakken. Hun zeemeerman is van de allure van Avatar (James Cameron, 2009). De thriller Broker is met aandacht voor de omgeving mooi in beeld gebracht, maar heeft net zozeer een rammelend script. De film is te kort om de afwegingen van zijn hoofdpersoon geloofwaardig te maken en blijft hierdoor oppervlakkig en afstandelijk.

De documentaire My Silicone Love van Sophie Dros is daarin volkomen anders. Het lukt de filmmaakster om een verlegen, oude Engelsman en zijn dertien sekspoppen (van welke er een is aangekleed als een communistische spion) met respect te verbeelden en gelaagd te maken. Zelfs vanuit feministisch oogpunt. Zou deze einzelgänger wel gelukkiger worden met een echte vrouw? Hij weet het niet — hij is bang voor veranderingen.

In het gereformeerde dorp waar Melle in Waar zij waren naar terugkeert, verandert ook nooit iets. À la Garden State (Zach Braff, 2004) heeft Melle zich in zijn studententijd ontwikkeld, maar in zijn geboorteplaats wordt tot zijn verbazing nog van alles dood gezwegen. Helaas overheerst pathetische pianomuziek en blijft de plek door de twijfelende regie van Bobbie Koek als gelovig gehucht onaannemelijk. Zeker met goede, doch nogal stadse, actrices als Elsie de Brauw en Bien de Moor.

Jack (a journey to fulfillment) heeft ook zijn makkes en toch fascineert hij, door zijn originaliteit. Boegbeeld Gijs Scholten van Aschat kampt als Jack met de periode net ná zijn midlifecrisis. Zijn vrouw heeft hij verlaten voor een jong ding, dat inmiddels zwanger is. Hij zit midden in een verbouwing zonder eind; zijn ouder wordende gestel eist zijn tol. De film van Jim Süter vliegt visueel en narratief regelmatig uit de bocht, maar zijn merkwaardigheid intrigeert.

De internationale studentes van de Maastrichtse woongroep ‘de Mandril’ in de coming-of-age documentaire Allez, Viens! moeten afscheid nemen van hun oude leven. Hoewel de film van regisseur Biserka Šuran in de een-op-een-gesprekken niet zo mooi gedraaid is, ontroert de melancholie die de negen twintigers voelen bij de wetenschap dat ze moeten opgroeien. Hier lijnrecht tegenover staat de documentaire Joyland van Nina Karim van Oort. Ze had een boeiend onderwerp in handen met de jonge ondernemers Joey en Sam. Zij brachten voedselvervangend poeder op de markt en inmiddels stromen de euro’s binnen. Nu zijn ze nog idealisten met naïeve ideeën over het eindigen van de hongersnood in Afrika. Toch is er een aanzienlijke kans dat ze zullen vallen voor het grote geld. Helaas gaat Van Oort weinig kritisch met haar personages om en zo komt Joyland gevaarlijk dicht in de buurt van propaganda.

De drie sterkste afstudeerfilms tonen verschillende vormen van stilstand, terwijl hun hoofdpersonen dromen van een ander leven. In doeltreffend zwart-wit ontvlucht Saïd zijn dagelijks leven door rond te snuffelen in andermans spullen in Nachtoord (Hetty de Kruijf), die dit jaar terecht de Topkapi Films Fictie Prijs in de wacht sleepte. Zonder voice-over was de film nog beter geweest, maar de fotogenieke industriestad en het gevoelige spel van Majd Mardo als Saïd maken Nachtoord tot een van de parels van deze lichting.

Ook in de documentaire Tarikat, winnaar van zowel de prijs van de Kring van Nederlandse Filmjournalisten (KNF) als de VPRO Documentaire Prijs, valt de aandacht voor het belang van de juiste sfeer op. Regisseur Jasmijn Schrofer laat een islamitisch ritueel zien, waarbij niet alleen de personages maar ook wij, het publiek, in een roes verzinken. De hypnotiserende zang en bewegingen, de ritmische montage en intieme cameravoering doen je tijd en plaats vergeten. Ondertussen dringt de scheiding, en daarmee de aanhoudende ongelijkheid, tussen mannen en vrouwen tot je door.

In de verbluffend mooi geschoten documentaire Volando Voy toont regisseur Isabel Lamberti een wandeling van twee jongetjes naar een onduidelijke bestemming. Ze zijn nietig in het zandkleurige landschap, dat reikt zover je kunt kijken. Tegelijkertijd verhinderen hekken hen om deel te nemen aan de belevenissen die ze anderen, vlakbij, zien meemaken. Een rit in een vervallen achtbaan bijvoorbeeld of het aanmoedigen van een voetbalteam tijdens een wedstrijd. Ze dromen dat ze vleugels hebben, maar zien het leven aan zich voorbij trekken.

Laura van Zuylen

Deze week zijn de films te zien in het Keep an Eye Filmacademie Festival in het EYE Filmmuseum in Amsterdam.

De Filmkrant besteedt de hele zomer aandacht aan de nieuwe lichting filmmakers. Wekelijks verschijnen er op de website interviews met afstuderende regisseurs.