Na Bollywood en Nollywood nu tijd voor Chollywood

De tijd van de vanzelfsprekende Hollywood-suprematie is voorbij. De filmindustrie in India en Nigeria snoept al enkele decennia mondiaal marktaandeel af. Nu komt daar China als een zeer serieuze concurrent bij. De Dalian Wanda Group, eigenaar van ’s werelds grootste bioscoopketen, bouwt momenteel een megastudio die zijn weerga niet kent.

Wang Jianlin, de baas van Dalian Wanda Group en de rijkste man van China, is al een tijdje bezig met zijn studiocomplex in Qingdao. Bijna $5 miljard heeft hij er tot nu toe in geïnvesteerd. Vorige week meldde filmvakblad Variety dat daar nog eens $3 miljard bij komt en dat de plannen naar een overtreffende trap worden getild. Als de deuren openen, en dat zal naar verwachting in april 2017 zijn, is Oriental Movie Metropolis de grootste filmstudio ter wereld. De bedoeling is dat hier jaarlijks 130 producties worden gedraaid, waarvan dertig buitenlands.

Het complete complex is 376 hectare groot en bevat naast ’s werelds grootste studiopaviljoen (10.000 vierkante meter) ook dertig sound stages, een onderwaterstudio, een Imax–laboratorium en zelfs een permanente set van een nagebouwde New Yorkse straat. Bezoekers kunnen er naar een wassenbeeldenmuseum, een filmmuseum en natuurlijk bioscopen. Een eigen filmfestival is in de maak.

Qingdao echoot in meerdere opzichten LA. Het klimaat lijkt op dat van Zuid-Californië, reden voor Duitse en Britse kolonialisten om in 1903 hier neer te strijken en de basis te leggen voor de Tsingtao bierbrouwerij, tegenwoordig China’s marktleider. Er wordt driftig gebouwd, en niet alleen door de Dalian Wanda Group. Op de heuvels aan de rand van de stad staan meters hoge karakters die de woorden Eastern Cinema spellen — vergelijkbaar met het Hollywood-sign maar dan groter.

Hoewel Jianlin benadrukt te willen samenwerken met Amerikanen — Australiërs en Britten zijn overigens ook welkom — voelt de Californische filmindustrie de concurrentie. Deze nieuwe megastudio kan de internationale outsourcing die al begon in de jaren tachtig verder versnellen. Maandblad The Atlantic becijferde dat in 1990 zo’n 14 procent van alle Amerikaanse film- en tv-producties buiten de VS worden gemaakt. Acht jaar later lag dat percentage al op 27%. En die trend zet alleen maar door, vooral ook door belastingvoordelen die alternatieve filmlocaties bieden.

Wat Jianlins initiatief zo opmerkelijk maakt, is de schaal. Maar ook de manier waarop de zakenman zich richt op de gehele filmketen. Voordat hij aan de bouw van zijn studio begon, was hij al eigenaar van de grootste bioscoopketen ter wereld. Die status behaalde hij in 2012 toen hij AMC Theaters kocht voor een slordige $2,6 miljard. Onlangs telde hij nog eens $1,1 miljard neer voor Carmike Cinemas — een deal die overigens nog moet worden goedgekeurd door de marktautoriteiten — waarmee hij zich ook de grootste filmtheaterexploitant in de VS mag noemen. Met AMC infiltreerde Jianlin onlangs ook de Europese markt. De zwakke pond maakte het wel erg aantrekkelijk om voor een luttele $650 miljoen de Europese marktleider Odeon-UCI Cinemas Group aan te schaffen.

Daarnaast koopt Jianlin her en der filmstudio’s op. Uit zijn onmetelijk diepe zakken kwam $3,5 miljard om Legendary Entertainment te kopen. De studio heeft tot nu toe 47 films voortgebracht, waaronder hits als The Dark Knight en Jurassic World. Of Jianlin het bedrijf heeft gekocht als westerse poot van zijn imperium of om — vergelijkbaar met de strategie van bijvoorbeeld Heineken — de concurrentie uit te schakelen, is nog niet bekend.

Wel bekend is dat de Dalian Wanda Group vorige maand in gesprek ging met nog een ander boegbeeld van de Amerikaanse media-industrie: Dick Clark Productions. Het bedrijf, dat in 1957 werd opgericht door entertainer Dick Clark, geldt als een van de grootste tv-producenten in de VS. Jianlin heeft een bod uitgebracht van $1 miljard. Of de deal doorgaat, weten we waarschijnlijk een dezer dagen.

In de VS gaan verontruste stemmen op dat Jianlin bezig is een complete nationale sector op te kopen. Nu is het in de Amerikaanse geschiedenis vaker voorgekomen dat grote delen van de economie in buitenlandse handen zijn. In de jaren tachtig golden bijvoorbeeld Japan en Nederland als grote investeerders in de VS. Maar dat het hier gaat om film- en tv-bedrijven geeft de huidige ontwikkelingen een ideologisch tintje. Die produceren immers cultuuruitingen die, zoals de Amerikanen het zelf zeggen, als ‘soft power’ kunnen worden aangeduid. Een blockbuster is effectiever in het veroveren van ‘hearts and minds’ dan welk wapengekletter dan ook

Maar meer nog dan op de Amerikaanse markt, richt Jianlin zich op China. Dat heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld als filmland bij uitstek, waar krankzinnige winsten kunnen worden behaald. Het bioscoopbestand is geëxplodeerd. Gedurende 2012 kwamen er iedere week tien zalen bij en de groei is nog steeds niet ten einde. Chinezen gaan ook steeds meer naar de film. Begin dit jaar brak China het record voor hoogste bioscoopomzet in een week: $548 miljoen. De verwachting is dat in 2018 de Chinese bioscoopomzet die van de VS voorbijstreeft. In 2023 zal hij het dubbele zijn van de Amerikaanse. Jianlin en zijn Dalian Wanda Group kunnen dus gerust zijn over het rendement van hun investeringen.

Edo Dijksterhuis