Makers ver­zet­ten zich tegen ver­dwijnen onaf­hanke­lijk NPO-fonds

De serie I.M. werd gemaakt met steun van het NPO-fonds

Het werd bijna tussen neus en lippen meegedeeld in het Concessiebeleidsplan 2022-2026 van de NPO: het voornemen om het NPO-fonds op te heffen. Het heeft geleid tot grote onrust onder makers. Die vrezen dat genrecoördinatoren en zendermanagers de macht naar zich toetrekken en het jaarlijkse budget van €16 miljoen gaan inzetten voor kijkcijferkanonnen.

Het NPO-fonds opereert nu nog met onafhankelijke adviseurs en commissies. Die hebben in de afgelopen jaren documentaires als Klassen en Turn! en series als het veel bekroonde I.M., Hollands Hoop en Thuisfront ondersteund. Ook podcasts als De plantage van onze voorouders en De Deventer Mediazaak zijn tot stand gekomen met geld van het fonds. Er wordt gevreesd dat dit soort hoogwaardige producties niet meer gemaakt gaan worden als de zeggenschap terechtkomt bij genrecoördinatoren en zendermanagers.

De gewraakte passage is te lezen op pagina 18 (grijze blokje links) van het Concessiebeleidsplan 2022-2026. “Ook bekijken we of we de focus van het NPO-fonds (het geven van een kwaliteitsimpuls aan drama- en documentaire producties, georganiseerd via een extern advies van AV-experts, met extra aandacht voor talentontwikkeling) onderdeel kunnen maken van het totale drama- en documentairebeleid.” De reden om de onafhankelijkheid van het NPO-fonds op die manier te beëindigen: efficiëntie en kostenbesparing.

Dutch Directors Guild (DDG) luidde vorige maand al de noodklok en verzond op 19 oktober een brandbrief aan het NPO-bestuur en demissionair minister Arie Slob. Daarin pleit de regisseursvereniging voor behoud van het NPO-fonds dat volgens hen een “belangrijke aanjager en stimulator van kwaliteitsproducties, vernieuwing en talentontwikkeling” is en “een van de laatste organen… waarin onafhankelijke makers binnen de NPO een stem hebben en de commissies op onafhankelijke wijze projecten beoordelen en budgetten toekennen.”

Afgelopen woensdag verzonden ook 64 onafhankelijk adviseurs en oud-commissieleden van het NPO-fonds een brief, waarin ze de demissionair minister vragen: “Voor welk ‘probleem’ is de opheffing van het fonds precies een oplossing? Weet u wat er verloren gaat wanneer het NPO-fonds wordt opgeheven?”

“Met dit plan valt iedere vorm van onafhankelijkheid weg, de macht wordt geconcentreerd bij mensen die gericht zijn op kijkcijfers”, stelt Marion Oskamp, adviseur audio van het NPO-fonds en een van de initiatiefnemers van de brief. “Alle kennis en kunde die door de jaren heen is opgebouwd verdwijnt ook. Het is kapitaalvernietiging.”

Het voornemen van de NPO lijkt de definitieve stap te zijn in de ontmanteling van het voormalige Mediafonds. Dat werd in 2016 opgeheven en omgevormd tot NPO-fonds. Ook toen werd gevreesd voor de onafhankelijkheid van het fonds, maar de nieuwe organisatie bewees zich als volwaardige opvolger van het Mediafonds. “Vijf jaar lang heeft het NPO-fonds zich in onafhankelijkheid kunnen ontwikkelen”, erkent Oskamp. “Het heeft cutting edge geopereerd, een flinke poot talentontwikkeling opgezet en echt werk gemaakt van diversiteit en inclusiviteit. Maar dat dreigt nu te verdwijnen.”

NPO-woordvoerder Thijs van Soest herhaalt in een reactie de boodschap die in het Concessiebeleidsplan te lezen is. “De komende periode wordt onderzocht of de werkzaamheden en opgebouwde expertise van het NPO-fonds kunnen worden geïntegreerd in het totale genrebeleid van NPO. Daarbij is speciale aandacht voor de functie die het fonds en al haar voorgangers voor de sector vervullen. Er blijft komende erkenningsperiode een vergelijkbaar budget als in de afgelopen jaren beschikbaar ten behoeve van de totstandkoming van kwalitatief hoogwaardig Nederlands drama, documentaire en talentontwikkeling.”