Lichting 2015: Nina Karim van Oort

‘Ik ben erg bezig met de vraag hoe te leven’

Wie zijn de regisseurs van de toekomst? De hele zomer verschijnen er interviews met afgestudeerde regisseurs uit de lichting van 2015. In de documentaire Joyland volgde Nina Karim van Oort een maand lang de jonge en oppertunistische ondernemers Joey en Sam, die met hun voedsvervangende poeder Joylent de wereld willen veroveren. Of eigenlijk vooral rijk willen worden. "Ik denk dat Joey en Sam spreken voor een generatie."

Door Sacha Gertsik

Hoe kwam je bij Joey en Sam? "Vaak als ik op zoek ben naar een verhaal voor een documentaire kijk ik wat er speelt in mijn eigen omgeving. Een vriendin van me vertelde over een jongen die levensgrote selfies ophing in Utrecht en Amsterdam, omdat hij beroemd wilde worden. Dat vond ik interessant. Dat bleek Joey te zijn. Maar toen ik iets met hem ging drinken, zei hij daar al lang niet meer mee bezig te zijn. Toen vertelde hij over Joylent, een poeder dat eten moest vervangen."

En wat vond je daar zo interessant aan? "Al vanaf het begin kwamen Joey en zijn Joylent-compagnon Sam er voor uit dat ze met dit bedrijf grootse plannen hadden, bekend wilden worden en veel geld wilden verdienen. Dit maakte mij benieuwd naar de idealen die hieraan ten grondslag lagen. En of er daar überhaupt idealen te vinden waren. Ik vroeg me af: wat drijft deze jongens in wat ze doen? Tijdens het maken van de film kwam ik er achter dat het niet de idealen zijn die hen richting geven, maar vooral het avontuur en het nastreven van hun eigen geluk. Ik denk dat dit tekenend is voor de tijd waarin we nu leven. Ik zie het bij veel andere mensen. Mensen zijn bezig het goeie te doen voor de wereld of de maatschappij. Maar tegelijkertijd heb ik het gevoel dat het eigenbelang, het handelen vanuit een zoektocht naar eigen geluk, er wel altijd onder ligt. En deels herken ik dit ook bij mijzelf. Ik denk dat Sam en Joey daar gewoon heel open over zijn, terwijl andere mensen dat meer maskeren."

Is dat waarom de film Joyland heet? "De klik die ik met Joey en Sam had ging heel erg over het plezier maken en kansen pakken. Die lol maakte een groot deel uit van waarom ik een film over hen wilde maken. Maar het ging er voor mij ook over wat er gepaard gaat met die lol. Dus het gaan voor eigenbelang, voor je eigen geluk. Wat mij betreft is Joyland dan ook een kritische film, omdat deze laat zien wat er tegenover staat. Een soort onwetendheid. Het is sympathiek, maar het heeft ook iets beangstigends. Zeker als je een product in handen hebt dat zo succesvol is."

Is idealisme een belangrijk thema in jouw werk? "Ik ben erg bezig met de vraag hoe te leven. Dus heb ik dat ook meegenomen naar deze arena. Hier miste die zingeving, terwijl ik dat wel wat meer zou willen zien. Overigens is dat niet de boodschap die ik met deze film wilde uitdragen. Ik hou er niet van om dingen simpelweg eenzijdig te bekritiseren. Ik denk dat Joey en Sam spreken voor een generatie. Met de film wilde ik de discussie hierover aanzwengelen."

Is dat gelukt? "Ja, best wel! Ik vond het heel fijn om dat te merken. Er kwamen heel veel verschillende reacties, en daar hoopte ik op. Ik hoorde zelfs dat er stelletjes bijna ruzie kregen, omdat de een vond dat die jongens niets verkeerd doen terwijl de ander vond dat zij het voorbeeld zijn van alles wat er mis is met de wereld. Ik vind het wel tof dat mensen daar nog over nadenken en napraten."

Wat vonden Joey en Sam zelf van de film? "In eerste instantie waren ze heel enthousiast, moesten ze overal heel hard om lachen. Toen heb ik ze uitgelegd dat het een kritische film is en dat tijdens viewings mensen hen best op bepaalde aspecten aan zouden kunnen spreken. Hun reactie was daarop ‘Boeie! Laat maar komen. Zo runnen wij een bedrijf, zo moet je een bedrijf runnen. Je kunt niet alleen maar de idealist uithangen. Dan kom je niet verder.’ Ondertussen is er veel over de film geschreven, ik geloof dat dit hun enthousiasme wel wat heeft getemperd. En al heb de film niet gemaakt om hen als personen te veranderen, denk ik dat het ergens nooit verkeerd is als je een spiegel voorgehouden krijgt. Wat ik vooral wil is dat de film als spiegel voor het publiek werkt: door de wereld waarin we leven te tonen, hoop ik een verandering teweeg te brengen bij de kijker."