Lichting 2014: Mea de Jong over If Mama Ain’t Happy Nobody’s Happy

‘Je moet jezelf niet te serieus nemen’

Deze zomer neemt de Filmkrant het jonge regietalent onder de loep. Wekelijks verschijnt een interview met een afgestudeerde regisseur uit de lichting van 2014. Er wordt een selectie gemaakt uit het werk van de Nederlandse Filmacademie, de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en de Willem de Kooning Academie. Als eerste vertelt Mea de Jong (NFA) over haar documentaire If Mama Ain’t Happy Nobody’s Happy: "Deze film heeft niets opgelost. Het is niet zo dat mijn moeder en ik nu samen door een weide met bloemetjes huppelen."

If Mama Ain’t Happy, Nobody’s Happy portretteert de relatie tussen jou en je moeder aan de hand van jullie familiegeschiedenis. Je bent opvallend transparant over jouw rol als regisseur. Waarom? Ik was bang dat ik een egodocument zou maken. Ik hou niet van de ijdelheid daarbij hoort. Het heeft iets narcistisch als ik mezelf zo belangrijk vind dat ik jou laat kijken naar mijn gevoelens en worstelingen. Je loopt het risico dat je jezelf te serieus neemt. Zag je de mockumentary Exit Through the Gift Shop? Die gaat over de graffitikunstenaar Banksy en hij heeft hem zelf geregisseerd. Als Banksy voor het eerst ten tonele verschijnt, klinkt er plechtig trompetgeschal. Dat irriteert me. Je hebt veel macht als regisseur en je kunt alles manipuleren. Het meest integer was om mijn positie als filmmaker in de film te betrekken en voelbaar maken dat het een constructie is.

Je presenteert je moeder als een zelfstandige, grappige vrouw die niet doet wat jij wil. Ben je haar door het maken van deze documentaire anders gaan zien? In de montagekamer bekijk je je personages secuur. Via de camera lijkt het of je iemand makkelijker kunt lezen en de kwetsbare kanten kunt zien. Ik ontdekte nieuwe tekortkomingen aan haar, zoals dat ze vaak dingen weglacht. Dat maakte mij weer een beetje volwassener. Dat je moeder niet alwetend is merk je al als puber, maar van haar loskomen duurt langer. Ik wist dat de kern van de film zou worden dat ik bang was dat ze eenzaam wordt, omdat ik haar heb achtergelaten. Ze was oprecht verbaasd en ontroerd. Het besef dat het voor kinderen net zo moeilijk is om hun ouders los te laten als andersom, is iets ouders waar niet direct bij stilstaan.

Waar ben je over vijf jaar? Zal je volgende film weer zo persoonlijk worden? Ik heb duizend ideeën en tegelijkertijd vind ik niets goed genoeg. Ik wil in ieder geval iets maken over de kloof die technologie tussen ouders en kinderen heeft gemaakt. Dat kinderen hun ouders moeten uitleggen hoe ze mailtje moeten versturen bijvoorbeeld. Ik ben sowieso gefascineerd door de jeugd van deze tijd, met al die gescheiden hippie-ouders. Ik zie zoveel jongeren die zoekende zijn. We hebben nostalgische hang naar het verleden in muziek en kleding, maar wat hebben we nu dat echt van ons is? Wat is datgene dat ons definieert? Is er iets waar we trots op kunnen zijn? Ik weet het nog niet zo zeker. Ik voel geen verbondenheid; onze generatie is versplinterd. Hij is ongrijpbaar. Daar loopt iedereen op vast die er iets over wil zeggen.

Je wilde aanvankelijk een film maken over feminisme, maar je liep vast. Zou je het nog eens willen proberen? Ja, want het feminisme is nog niet klaar. Toen ik op de NFA met dit idee aankwam, riep het van verschillende kanten aversie op. Feminisme is nooit helemaal van zijn slechte reputatie af gekomen, allicht omdat het zich op een gegeven moment tegen mannen heeft gekeerd. Inmiddels zijn we zover dat mannen niet meer de vijand zijn en dat we het samen met hen moeten doen. Ik wil onderzoeken wat feminisme betekent voor meisjes van nu. Moeten we er verder voor strijden? Is het voor ons nog van waarde? Ik vraag me bijvoorbeeld af hoe ver je mag gaan met het inzetten van je vrouwelijkheid op professioneel vlak. Ik kan me kwaad maken over de onwetendheid over dit onderwerp, maar ik houd me in, want het is gebleken dat boosheid niet de manier om iets gedaan te krijgen. Egodocumenten en feminisme. Het zijn dé dingen waar men voor wegrent, haha. Toch is het goed als mensen erover in discussie gaan. Volgens mij kan dat als je het brengt met een positieve lading en met humor. Dat is de gouden sleutel.

Laura van Zuylen