Leg filmdistributie niet stil: ga online!

Terwijl het coronavirus nu ook op grote schaal toeslaat in Europa en de Verenigde Staten, vreest de filmindustrie voor een rampscenario. Landen gaan op slot. Blockbusterpremières van de nieuwe James Bond en Pieter Konijn zijn verzet, Nederlandse festivals als de Roze Filmdagen en Movies that Matter zijn afgelast, voor een algehele sluiting van de bioscopen wordt gevreesd. En gaat straks Cannes wel door? Toch zijn er onorthodoxe voorbeelden die laten zien hoe de filmindustrie met nieuwe vormen van (online) distributie en vertoning kan experimenteren. Het Thessaloniki Documentary Festival en het Deense CPH:DOX namen het voortouw: zij gingen voor hun recente edities online.

Hoeveel rampenfilms zijn er in de loop van de filmgeschiedenis bedacht? En hoeveel superhelden zijn er met onorthodoxe oplossingen gekomen om de mensheid uit een benarde situatie te redden? Dat de Nederlandse regering draalt en aarzelt welke maatregelen er getroffen moeten worden om het coronavirus tegen te gaan, is nog tot daaraantoe. #flattenthecurve. Hoe moeilijk kan het zijn? Maar dat hoeft niet te betekenen dat de filmindustrie automatisch moet volgen en met name op het gebied van distributie en vertoning alles stil moet leggen, zoals we nu zien gebeuren. Dit is juist de tijd voor out of the box-denken, en het experimenteren met nieuwe, andere en innovatieve manieren om mensen toegang te geven tot (nieuwe) films. Juist in tijden van crisis is er niets dat zo verbindt als gedeelde verhalen.

No Time to Die
De eerste die het aflegde tegen corona was James Bond. Begin maart werd bekend gemaakt dat de première van No Time to Die wereldwijd wordt verschoven van april naar november. Een paar dagen later volgde Pieter Konijn op de vlucht. Nu zijn ook A Quiet Place 2 en Mulan uitgesteld, en is er dus sprake van een trend. Bioscopen in China en Noord-Italië waren natuurlijk al dicht. Toen kwamen de festivals: het toonaangevende South by South West festival voor muziek, film en interactieve media werd begin maart afgelast. In Nederland volgden festivals als de Roze Filmdagen en Movies that Matter.

Op 12 maart werden in het kader van nieuwe overheidsmaatregelen evenementen van meer dan 100 personen afgelast. Sommige bioscopen sloten hun deuren, anderen schroefden de kaartverkoop terug zodat er minder mensen in de zaal zouden zitten. Dat gebeurde vooruitlopend op het advies van de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters die later die avond adviseerde niet meer dan 100 bezoekers per zaal toe te laten en ook in andere delen van de bioscopen als foyers etc. niet meer dan 100 mensen toe te laten.

Zelfisolatie
Dat James Bond moest sneuvelen is begrijpelijk. Van films over een gentlemanspion is de franchise steeds meer een actieserie geworden en dan legt een laptopscherm het zeker af tegen het IMAX-doek. Maar waar blijven de voorbeelden van desnoods tijdelijke digitale day and date distributie (films die tegelijkertijd online en in de bioscoop uitkomen)? Maak je kinderen (en hun ouders) niet juist enorm blij met Pieter Konijn als je thuis in zelfisolatie zit? Zoals alles rondom corona lijken het vooral economische motieven om films vast te houden en uit te stellen. Met het risico dat de markt leegstroomt en filmkijkers massaal overstappen naar de geduchte concurrentie van de streamers, en er later in het jaar verstopping van releases optreedt, waarbij mensen echt niet opeens vaker per week naar de film zullen gaan.

Het is interessant om te kijken wat Disney en Warner de komende weken gaan doen. Belangrijke testcases voor de commerciële film zijn de komende releases van Black Widow (gepland voor 29 april) en Wonder Woman 1984 (4 juni). En wat betreft de artfilm vraagt iedereen zich natuurlijk af of het filmfestival van Cannes door zal gaan. Nou staat grande dame Cannes niet per se bekend als het meest innovatieve festival ter wereld als het om het toelaten van nieuwe spelers als Netflix gaat, dus Cannes zal niet zo snel online gaan. Al worden nu als bijvangst ook andere vragen ten aanzien van de organisatie van festivals relevant, als het gaat om reizen en andere vormen van milieubelasting. Het documentairefestival van Thessaloniki en CPH:DOX in Kopenhagen hadden wel de moed om iets nieuws te proberen. Thessaloniki liet zijn marktcomponenten online doorgaan; CPH:DOX gaat eind deze maand geheel online en geeft zo (een deel van) hun films alsnog hun première, persmomenten, sales, en niet te vergeten publiek.

Virtuele zaal
Daar liggen kansen. Wij zijn de laatsten om het belang te ontkennen van de gezamenlijke filmervaring en ja, op het grote doek ziet alles er beter uit. Daar hebben de makers het ook voor bedoeld. En we begrijpen best dat Universal James Bond niet online met z’n publiek wil delen. Voor je het weet zitten er zeven mensen voor de prijs van één kaartje ergens op een bank naar een klein schermpje te turen. Er zijn genoeg artfilms ten onder gegaan op een tv-scherm. Dus als dit allemaal voorbij is, moeten we echt met man en macht weer de bioscoop in, naar festivals gaan en elkaar in de echte wereld ontmoeten.

Waar de grote industrie James Bond niet ten prooi wil laten vallen aan het coronavirus, kunnen en moeten kleinere spelers echter flexibeler zijn. “Online filmtheater” Picl biedt nu al als virtuele zaal van de filmtheaters nieuwe films en documentaires aan. Zou de Cineville-pas of een ander abonnement of tienrittenkaart daar tijdelijk uitkomst bieden? Gaat Pathé Thuis nu ook direct middelgrote nieuwe films aanbieden? Dan stimuleer je mensen in ieder geval om films te blijven kijken, en daar bijvoorbeeld via sociale media toch gedeelde ervaringen van te maken. Als iedereen thuis zit, zal filmkijken een van de belangrijkste tijdsbestedingen worden. We hebben die nieuwe films nodig.

Bovendien is online gaan niet alleen een manier voor distributeurs en theaters om de filmstroom levend te houden. Het biedt filmkijkers een kans om zich solidair te verklaren met het rijke aanbod aan kleine distributeurs en filmtheaters dat Nederland kent. Leg de distributie niet stil. Kijk online en betaal ervoor.

Juist als een samenleving tot stilstand komt, is het belang van cultuur groter dan ooit. Al is het maar om via film de wereld te kunnen bekijken, bespreken en begrijpen. Films kunnen troost bieden. Films hebben een verbindende factor. Daarom was Movies that Matter bij uitstek het festival geweest dat zijn programma online had kunnen aanbieden. De films die daar vertoond worden, zijn van een dusdanig belang dat die verhalen niet ongehoord en ongezien mogen blijven.