KLIK: Arthur de Pins en Alexis Ducord over Zombillenium

‘Ik heb vrienden die totaal verliefd zijn op Gretchen’

De regisseurs van de Franse animatiefamiliefilm Zombillenium nemen kinderen serieus. Met een ander soort vrouwelijk rolmodel, politiek in de plot en enge scènes waar de tere kinderziel volgens hen best tegen kan.

De twee regisseurs geven het eigenlijk meteen toe: het had niet gehoeven, het had anders opgelost kunnen worden, ze hadden er eenvoudigweg niet over nagedacht. Dat ze het toegeven is sympathiek — ze zijn ook sympathiek — maar het is daardoor des te raadselachtiger waarom niemand tijdens het maken van de film, dat jaren duurt, beeldje voor beeldje, van eerste schets tot final touch, erover gevallen is.
Het punt is dit: de vrouwelijke hoofdpersoon van de lange Franse animatiefilm Zombillenium (clips) is de übercoole Gretchen. Ze is de puberaal opstandige heksendochter van de Duivel — veel cooler dan dat krijg je het niet — en ze ziet er nu eens niet zo uit als de standaardmeisjes in lange animatiefilms die bijna allemaal, in meer of mindere mate, besmet zijn met het Disney-prinsessenvirus. Want lange-animatiemeisjes moeten knap zijn en knap betekent: gegoten uit dezelfde mal.
Maar niet Gretchen. En daarom — het was maar een momentje, maar toch — vond ik het jammer dat in Zombillenium een jonger meisje tegen haar zegt: "Je bent eigenlijk best knap. Zelfs met je grote neus." Want ja, Gretchen heeft een mopsneus — een schattige mopsneus, overigens — maar waarom moet dat benoemd worden? Dan heb je een keer een ander rolmodel, wordt er toch nog even gezegd: blijft gek, zo’n neus.
En volgens welke maatstaf is die neus überhaupt groot? Niet volgens de maatstaf van de werkelijkheid: Zombillenium speelt in een karikaturaal cartoonesk universum dat vol zit met grote neuzen, kinnen en oren. Inclusief, overigens, zombies, vampiers en weerwolven, dus waar hebben we het over? Nee, haar neusje — haar geweldige, ronde, ontwapenende neusje — is alleen groot vergeleken met de neusjes van Disney-prinsessen.

Broek aan
"Dat meisje plaagt haar alleen maar. Ze bedoelt het niet gemeen", zegt regisseur en geestelijk vader Arthur de Pins als eerste reactie — en daarin heeft hij gelijk. Maar: "we hebben er niet over nagedacht", beaamt coregisseur Alexis Ducord. "Nee, ik ook niet", verzucht De Pins. "Ze had ook iets heel anders kunnen zeggen. Zoals: je hebt een stom T-shirt. We hadden in die scène alleen maar iets nodig om hun verstandhouding te verduidelijken."
Is dit spijkers op laag water zoeken? Een beetje: Gretchen blijft als cool rolmodel in Zombillenium fier overeind. Maar het is relevant, omdat de makers juist proberen te ontsnappen aan "de klassieke code van een mooi meisje", zoals Ducord het omschrijft. Arthur de Pins, die ook auteur is van het gelijknamige stripverhaal, is zich terdege bewust van traditionele rolpatronen in animatie. Dat zie je al in zijn eerste korte animatiefilm, het erg leuke Geraldine (2000), waarin ene Gerald op een ochtend wakker wordt en tot zijn immense schok ontdekt dat hij in een vrouw veranderd is. "In animatie zijn vrouwen bijna altijd ongeveer hetzelfde", zegt De Pins. "Als je de vrouwelijke hoofdpersonages van de afgelopen twintig jaar op een rijtje zet, verandert feitelijk alleen de haarkleur."
Ook hebben beide regisseurs op het festival van Cannes, waarvoor ze als Special Screening waren geselecteerd en waar ik ze spreek, de posters zien hangen van de Koreaanse animatiefilm Red Shoes and the 7 Dwarves (Ho Sung-ho, 2017), met naast een dunne ook een rondere versie van Sneeuwwitje en de slogan ‘What if Snow White was no longer beautiful?’. "Ja, wat een vreemde boodschap hè?", zegt Ducord, oprecht verbaasd. "Die tweede Sneeuwwitje is alleen een beetje stevig en gewoon leuk!" De Pins legt zelf het verband met Zombillenium: "Ook Gretchen heeft iets eigens. Iets dierbaars, met haar neus, haar tatoeages, dat ze een broek draagt en een platte boezem heeft." En, niet te vergeten, een Nine Inch Nails-shirt en een skateboard dat ze, als heks, op haar bezem legt om staand te kunnen vliegen — erg cool.
"En ik ben het er ook helemaal niet mee eens dat haar neus te groot is hoor", benadrukt De Pins, "Ik vind Gretchen heel mooi! Ik heb vrienden die totaal verliefd zijn op Gretchen. En als ik zeg dat er een echte Gretchen is, in real life — omdat ze geïnspireerd is op een vriendin van me — dan roepen ze: ‘Ok, ok, vertel, waar is ze?’ Maar dat is privé haha!"

De hel
Het character design is een van de sterkste punten van de familiefilm Zombillenium, waarin de bewegingen soms wat stijfjes zijn — al pakken de grotere actiescènes dan weer prima uit. De titel is de naam van een horrorpretpark, gebouwd op de toegangspoort tot de hel, waarvan de medewerkers, zonder dat de bezoekers dat beseffen, echte zombies, vampiers en weerwolven zijn. Met voor de iets oudere kijkers knipogen naar Christopher Lee, Twilight en Michael Jacksons Thriller en als voorloper in 2013 de geanimeerde muziekvideo Nameless voor de band Skip the Use (die ook nummers heeft geleverd voor de soundtrack van Zombillenium) als eerste vingeroefening en proloog van het verhaal.
Een verhaal dat soms een beetje sleept en zeer Frans is, met antikapitalistische vakbondsdiscussies en arbeidsconflicten tussen werknemers en de grote baas — in dit geval letterlijk de Duivel — van het slechtlopende pretpark. Als dat nogal een volwassen en politiek onderwerp lijkt voor een familiefilm die volgens de makers bedoeld is voor ‘alle leeftijden’, dan is dat omdat de regisseurs hoog inzetten: "Kinderen zijn veel intelligenter en gevoeliger dan volwassenen denken", denkt De Pins. "Je moet niet door de knieën gaan. Ik heb op mijn stripverhaal ook ingezonden brieven gekregen van kinderen die zeiden: ik houd van Zombillenium omdat het over werk gaat, want dat geeft me een beeld van wat ik later kan tegenkomen."
Ook het ‘alle leeftijden’ is naar Nederlandse maatstaven betwistbaar: een scène waarin de in een demon veranderde vader van een klein meisje voor haar ogen haar lerares probeert te wurgen, lijkt mij voor de állerkleinsten iets te heftig. Maar volgens deze regisseurs kunnen die daar best tegen — en dat is ook wel weer eens verfrissend in het door angst geregeerde leeftijdendebat: "Onze oplossing is om direct na zo’n dramatische scène de spanning weer weg te nemen met een komische, meer cartooneske scène”, aldus Ducord. "En dat werkt prima."

KEES Driessen

Zombillenium wordt vertoond op het KLIK Amsterdam Animation Festival, dat t/m 22 oktober plaatsvindt in het EYE Filmmuseum in Amsterdam, en op Cinekid, van 21-27 oktober op de Westergasfabriek in Amsterdam.