Jubileum van een culturele durfinvesteerder

De 43ste editie van het IFFR opent met Qissa. De keuze is ingegeven door het 25-jarige bestaan van het Hubert Bals Fonds, dat ook deze Indiase film mede heeft mogelijk gemaakt. Het jubileum van de culturele durfinvesteerder wordt gevierd met een retrospectief, online films en natuurlijk nieuwe HBF-producties.

Qissa is een familiedrama dat zich afspeelt tijdens de etnische onlusten en volksverhuizingen die na het uitroepen van de Indiase onafhankelijkheid uitbraken. Tien jaar nadat regisseur Anup Singh van het Hubert Bals Fonds geld ontving voor scriptontwikkeling, beleeft de film zijn Europese première in Rotterdam. Qissa is daarmee een van de ruim duizend projecten die het fonds in de afgelopen kwart eeuw heeft medegefinancierd. Andere films in de IFFR 2014-selectie met het HBF-stempel zijn Concrete Clouds in de Tiger Competitie, Zanj Revolution in Spectrum en Reimon, dat meedingt naar The Big Screen Award.

De ontstaansgeschiedenis van Qissa is typerend voor veel producties met een link naar het Hubert Bals Fonds, dat in 1989 werd opgericht als financiële steun in de rug voor producties uit Afrika, Azië en Latijns Amerika. ‘Wij ondersteunen projecten vooral in de beginfase’, vertelt Iwana Chronis, sinds 2008 manager van het fonds. ‘Wij zijn vaak de eerste investeerders internationaal, soms überhaupt. Omdat het fonds — één van de eerste in z’n soort, misschien wel de allereerste — inmiddels is uitgegroeid tot een keurmerk, kan het dienen als een kruiwagen voor beginnende filmmakers.’

De betekenis van het naar de oprichter van het IFFR vernoemde fonds is over de jaren veranderd. Dat heeft ook te maken met het veranderen van de wereld, constateert Chronis. ‘In het begin was er bijzonder weinig geld en amper infrastructuur in de landen waar het fonds actief was. Maar een flink aantal van die landen — India, Argentinië, Chili bijvoorbeeld — hebben een stevige economische ontwikkeling doorgemaakt. Er komt meer lokaal geld beschikbaar voor film, filmacademies maken een kwaliteitssprong en leveren nieuwe generaties makers af. Voor filmmakers uit die landen kan onze steun helpen bij het krijgen van toegang tot internationaal geld.’

Chronis ziet een gestage internationalisering. Ze schat dat zeker 70 tot 75 procent van de films tegenwoordig een Europese coproducent vindt. Hoe het met de slagingspercentages van de investeringen van het fonds zit, zal binnenkort bekend worden als het fonds voor het eerst in haar bestaan een historisch overzicht presenteert. Artistiek succes was er in ieder geval, met talloze HBF-ondersteunde films in festivalselecties en twee Gouden Palm-winnaars: Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives en 4 Months, 3 Weeks and 2 Days.

En, zo stelt Chronis, het Hubert Bals Fonds heeft ervoor gezorgd dat er uit landen met een cinema-onvriendelijk klimaat überhaupt films kwamen. ‘We hebben veel projecten ondersteund uit Birma, Soedan, China toen het nog moeilijk was om daar films te maken. Van de Iraanse regisseur Mohammad Rasoulof, die van zijn regering een werkverbod had gekregen, kregen we clandestien de plannen binnen voor Goodbye (2011), dat we ook hebben ondersteund en dat in première ging in Cannes.’

Het aantal projecten dat het Hubert Bals Fonds kan ondersteunen hangt af van het budget, en dat fluctueert over de jaren. Een jaar of zes geleden was het nog 1,2 miljoen euro, inmiddels is het geslonken tot vijf ton. Geldschieters als Hivos, Media Mundus, The Lions Club die jaarlijks een project adopteert, en Dioraphte zijn trouw, maar moeten ook bezuinigen. De grootste financiële partner, het Ministerie van Buitenlandse Zaken, trekt zich na dit jaar terug. Chronis: ‘We zijn ons aan het oriënteren op andere bronnen, ook over de grens. Binnen Creative Europe, waar veel aandacht is voor internationale coproducties, liggen goede kansen.’

Het 25-jarige jubileum wordt gevierd met het speciale retrospectief Mysterious Objects. De titel is ontleend aan Mysterious Objects at Noon, de debuutfilm van de Thaise regisseur Apichatpong Weerasethakul, die de belichaming is van het HBF-ideaal van beginnend filmmaker in kansarme omgeving die uitgroeit tot internationale ster. Naast Weerasethakuls film zijn dertien andere films te zien, waaronder On the beat van Ning Ying, Life on a String van Chen Kaige, Few of Us van Sarunas Bartas en Blue Eyes of Yonta van Flora Gomes.

Vijf HBF-klassiekers zullen tijdens het festival 24 uur online beschikbaar worden gesteld. Van dit programma, dat officieel HBF x Hivos Online Series heet, is pas één titel bekend: Las Marimbas del Infierno (Marimbas from Hell) van de Guatemalteekse regisseur Julio Hernández Cordón.

Edo Dijksterhuis