Jubilerend Fraude Film Festival slaat vleugels uit

De toeslagaffaire, identiteitsdiefstal, fake news en een staatssecretaris die ontslag neemt vanwege vermeende belastingontwijking. Het Fraude Film Festival is relevanter dan ooit. Wat ooit begon als een voornamelijk zakelijk evenement, is in zijn tiende editie uitgegroeid tot een festival dat een breder publiek aanspreekt. Uitbreiding staat op de agenda voor de komende jaren.

Vrijwel alle bedrijven in Nederland hebben een afdeling die zich bezighoudt met het grijze gebied van regelgeving en moraliteit. Maar onderling was er vaak geen tot weinig afstemming, waardoor het wiel constant opnieuw werd uitgevonden. Dat ondervond Rob Otjens, directeur van recruitment- en opleidingsspecialist Fortress Staffing Services, die er iets aan wilde doen maar niet het zoveelste congres wilde organiseren en daarom in 2014 het Fraude Film Festival oprichtte. “Via film kun je ingewikkelde onderwerpen op een relatief veilige en toegankelijke manier bespreekbaar maken”, stelt Ria Tabak, die als manager de zakelijke kant van het festival regelt. “Je kunt op deze manier eerst zien hoe het er bij anderen aan toegaat voordat je je eigen zaken op tafel legt.”

Otjens overleed in 2021 maar zijn festival leeft voort. Tijdens de coronaperiode werd één jaar overgeslagen, waardoor het Fraude Film Festival aanstaande donderdag en vrijdag zijn tiende editie viert. Het jubilerende festival vindt plaats in Koninklijke Theater Tuschinski in Amsterdam. De openingsdag is voor genodigden, de tweede dag voor algemeen publiek.

Het programma van het Fraude Film Festival weerspiegelt de veranderende tijden, volgens Tabak. “In de eerste jaren waren er vooral zorgen over Bitcoin en andere cryptovaluta. Dus ging een deel van de geselecteerde films daarover. Vorig jaar was artificial intelligence een belangrijk onderwerp. En je ziet bijvoorbeeld de laatste jaren dat milieufraude steeds meer in de picture komt. Maar we zijn natuurlijk ook afhankelijk van het aanbod. Over sommige soorten fraude worden meer films gemaakt dan andere. Over zorgfraude is het bijvoorbeeld moeilijker een goed film of documentaire te vinden.”

Het programma van het Fraude Film Festival 2024 is bijzonder divers. Een van de trekkers is Stroman van de Onderwereld, waarin filmmaker Annette van Trigt een notaris volgt die in 2017 werd gearresteerd vanwege witwassen voor criminele organisaties. In Burden of Peace wordt het verhaal verteld van Claudia Paz y Paz, de eerste vrouw aan het hoofd van het Openbaar Ministerie in Guatemala die de strijd aanbindt met bendes en corruptie. The Imposter, over een oplichter die zich voordoet als een verloren zoon, kruipt in het hoofd van een fraudeur. Lords of Scam, over misbruik van het EU-systeem van emissiehandel, gaat over opportunisme. En het inmiddels klassieke Enron: The Smartest Guys in the Room uit 2006 laat zien hoe hebzucht en machtsmisbruik kunnen leiden tot het bankroet van een multinational.

“Het festival was in de beginjaren vooral een zakelijke aangelegenheid, met onderwerpen die werden aangedragen door partners van het festival”, vertelt Tabak. “Maar de tweede, publiek toegankelijke dag trekt steeds meer geïnteresseerden. Sommigen komen bij wijze van bedrijfsuitje, maar voor studenten accountancy van Hogeschool InHolland is festivalbezoek zelfs verplicht. Hun studiecoördinator vond het een goede manier om een stukje naïviteit weg te halen bij studenten.”

Het Fraude Film Festival is van oorsprong een zakelijk festival, waarbij netwerken een belangrijke rol speelt. Dit is ook te merken op de publieksdag en aan het feit dat het festival overdag plaatsvindt. De organisatie overweegt het programma in de toekomst ook ’s avonds uit te breiden. Tabak: “Dit jaar bieden we al iets nieuws: een serious game waarin bezoekers bijvoorbeeld in de huid van een ondernemer kunnen kruipen en zo ontdekken hoe gemakkelijk het is om van een legale praktijk in het illegale circuit terecht te komen. Ook worden er tijdens het festival twee podcasts live opgenomen.”

En het Fraude Film Festival slaat zijn vleugels uit tot buiten Amsterdam. In Filmhuis Breda vindt dit jaar de pilot van het Fraude Film Festival ‘On Tour’ plaats, op zaterdag 9 november. De presentatie is volgens het festivalrecept, volgens Tabak. “Na de vertoning hebben we een Q & A met de filmmakers van de betreffende film. Het liefst hebben we ook een fraudeur op het podium, die kan uitleggen waarom hij zijn keuzes gemaakt heeft. In het verleden is dat wel eens gelukt, maar het is lastig.”