Inkomen scenaristen loopt internationaal ver achter

  • Datum 25-11-2013
  • Auteur
  • Deel dit artikel

Nederlandse scenarioschrijvers verdienen bijna een derde minder dan hun Europese collega’s, zo blijkt uit onderzoek. Reden van deze financiële achterstand: vervanging van royalties door een eenmalige afkoopsom. Omdat er vanaf dit jaar ook geen kabelvergoedingen meer worden betaald, zullen inkomens nog verder dalen. ‘Over een paar jaar ziet het Nederlandse publiek het resultaat: er wordt minder gemaakt omdat er minder scenaristen zijn.’

‘Schokkend’ noemt Jean van de Velde, voorzitter Netwerk Scenarioschrijvers, de cijfers. ‘Wij slagen er blijkbaar onvoldoende in om de waardering van onze Nederlandse speelfilms in de bioscopen en de toenemende verkoop van origineel Nederlands tv-drama aan het buitenland — Penoza, Overspel, Vuurzee — af te laten stralen op ons, de schrijvers. Structurele veranderingen zijn nodig als het publiek in de toekomst nog mooie Nederlandse producties wil kunnen zien.’

Uit het internationale onderzoek, dat gedaan is in opdracht van de Europese koepel van scenarioschrijvers (FSE), doemt inderdaad een somber beeld op. Terwijl de gemiddelde scenarioschrijver in Europa 31.300 euro verdient op jaarbasis, blijft de Nederlandse scenarist steken op 22.000 euro. Nederland staat op de negende plaats (van de 25 onderzochte landen) van het bruto inkomenslijstje, dat wordt aangevoerd door Zwitserland. Als het gaat om netto inkomen, is de schrijver het beste af in Frankrijk en zakt Nederland naar plaats elf. En die plaats bij de eerste helft van het veld heeft ons land te danken aan een paar uitschieters. Meer dan zestig procent van de schrijvers valt in de categorie ‘laag inkomen’.

De belangrijkste reden voor de financieel penibele situatie van scenaristen is de omgang met auteursrechten. ‘In België en Frankrijk worden de rechten van scenarioschrijvers overgeddragen aan een collectieve rechtenorganisatie; die incasseert de vergoedingen bij exploitanten en keert uit aan scenaristen’, vertelt Anne Zeegers, coördinator Netwerk Sceanrioschrijvers. ‘In Nederland gaan de rechten standaard naar de producent. Die moet daarvoor een billijke vergoeding betalen aan de schrijver en dat gebeurt doorgaans in de vorm aan van een eenmalige afkoopsom.’

Voor Nederlandse scenaristen geen systeem van royalties dus, waarbij iedere herhaling op tv of remake zorgt voor inkomen. Het Netwerk Scenarioschrijvers wil aan tafel met alle betrokken partijen en komen tot modelcontracten, waarin dit soort zaken wel geregeld kunnen worden. Zeegers: ‘Het is ook een kwestie van cultuur. In Groot-Brittannië en Scandinavië is men zich er veel meer van bewust dat men elkaar nodig heeft. Daar zijn publieke omroep en producenten bereid om met schrijversbonden aan tafel te gaan zitten om dat soort contracten vast te leggen. De Scenarioraamwerkovereenkomst die we in Nederland met de publieke omroep hadden, liep in 2006 af en niet meer verlengd.’

Jean van de Velde verwacht dat de inkomens komend jaar nog verder zullen dalen. De kabelaars Ziggo, Delta en UPC hebben in 2012 namelijk het contract opgezegd dat hen verplichtte tot betaling van kabelvergoedingen aan scenaristen. Een rechtszaak is inmiddels aangespannen, met de eerste zitting in februari 2014, maar dat kan niet voorkomen dat er een onherroepelijk financieel gat ontstaat. De kabelvergoeding over 2012 wordt dit jaar nog uitbetaald. Daarna vallen ook die inkomsten weg — tijdelijk of permanent. Van de Velde: ‘Voor scenarioschrijvers is dat tussen de 10% en 25% van hun inkomen.’

Een groeiend aantal scenarioschrijvers zal dan ook stoppen. Er is nu al sprake van krimp, vertelt Zeegers. ‘We schommelen al vijftien jaar tussen de 365 en 390 leden. Maar de laatste tijd hebben we veel opzeggers; het lidmaatschap wordt te duur voor ze of ze hebben besloten iets anders te gaan doen. Nu hebben we nog maar 330 leden.’

Ook het Nederlandse publiek gaat de effecten merken van de financiële druk op het schrijversgilde — vooral in het Nederlandstalige televisieaanbod. ‘Er wordt nu al minder gemaakt, maar het publiek gaat dat pas over een paar jaar merken’, voorspelt Zeegers. ‘Producenten zullen meer op safe gaan spelen. Een klein kringetje ervaren schrijvers zal altijd genoeg werk houden, misschien zelfs wel meer dan voorheen, maar nieuwe aanwas zal er niet zijn.’

Edo Dijksterhuis