IFFR Critics’ Choice: Roger Alan Koza over White Out, Black In

In het Critics’ Choice programma, terug van weggeweest op International Film Festival Rotterdam, leiden critici hun gekozen film in met eigen video-essay. De Spaanse filmcriticus Roger Alan Koza presenteert vanmiddag White Out, Black In samen met zijn eigen essay.

Voor de vertoning van de Braziliaanse film vertelt Koza per e-mail over de film en zijn bijhorende essay. "Ik noem White Out, Black In een tijdreizigersdocumentaire, een metaforische oxymoron."

Waarom heeft u ervoor gekozen om White Out, Black In te vertonen in het Critics’ Choice programma? "In mei 2014 zat ik in de jury van Olhar du Cinema, een klein-maar-fijn festival in Brazilië. Daar kwam ik White Out, Black In tegen. Ik zwoer toen bij mijzelf dat ik er alles aan zou doen om deze film wijder bekend te laten worden. Ik vind het een van de meest verfrissende en innovatieve films die de laatste tijd uit Latijns Amerika is gekomen. Ik noem White Out, Black In graag een tijdreizigersdocumentaire, een metaforische oxymoron."

Hoe reflecteert uw bijhorende video-essay op deze film? "Hoofdzaak in mijn essay is het idee van Manny Farber om ruimte als dramatisch-stilistische entiteit in cinema naar voren te halen. Aan de hand van zijn theorie kan ik problemen aanwijzen die veel Latijns Amerikaanse film wel hebben, maar White Out, Black In niet. Er zit altijd een politiek aspect aan het gebruik van een bepaalde ruimte in film. Die spanning wil ik laten zien."

Wat is uw methode bij het maken van een video-essay? "Dit is het eerste echte video-essay dat ik gemaakt heb, al heb ik de laatste tijd wel veel stukjes gemonteerd voor mijn televisieprogramma El Cinematógrafo. Voor dat programma recenseer ik boeken over cinema aan de hand van filmfragmenten die als voorbeeld kunnen dienen voor de inhoud van het boek. Nu had ik echter een these in mijn hoofd en moest ik een manier vinden om dat over te brengen. Ik wilde methodologisch met de visuele spanning van het materiaal werken. Ik herhaal sommige sequenties in het essay en ik heb gezocht naar plaatsen die leken op die in de film. Daar hebben we zelf ook beelden voor geschoten. Er zit iets universeels in White Out, Black In waardoor veel van de plaatsen in de film lijken op de plek waar ik leef."

Hindert de kwestie van copyright u bij maken van video-essays? "Dat weet ik nog niet. Dit is immers het eerste video-essay dat ik gemaakt heb. Veel van de televisieprogramma’s waar ik aan gewerkt heb werden echter wel op het internet geblokkeerd vanwege gedoe met copyrights. Dat is absurd, want ze zijn duidelijk dat niet vanuit winstbejag gemaakt en de inhoud is ook nog eens informatief. Maar goed: gedoe met copyrights is misschien een van de grotere problemen die je online tegen kan komen, maar het is ook weer niet zo dramatisch."

Hoe zou u filmkritiek definiëren? "Filmkritiek is ten eerste een literair genre. Ten tweede is het een manier om een ervaring geproduceerd door bewegend beeld te herorganiseren. Je confronteert materiaal met jouw beleving en schrijft daarover om een nieuw gesprek over een film te beginnen waar jouw perspectief deel van uitmaakt. Dat schrijven moet voorbij impressionisme streven; subjectiviteit is het vertrekpunt, niet de eindbestemming. Daarom moet een filmcriticus naar de objectieve aspecten van een film kunnen kijken. Het lezen van die aspecten zorgt voor een beter hermeneutisch begrip van film."

Hoe ziet u de toekomst van filmcultuur (en filmkritiek in het verlengde daarvan?) Speelt het video-essay daar een rol in? "Ik ben een kritische optimist op het gebied van de toekomst van filmcultuur, en denk zeker dat het video-essay daar een deel van zal zijn. We leven in een cultuur gedefinieerd door beelden. Ik vind wel dat er nadruk moet blijven liggen bij het geschreven discours, want me moeten weten hoe we over beelden kunnen praten. Op zichzelf is een beeld doofstom. Anders gezegd: video-essays moeten geen vervanging van geschreven filmkritiek worden. Ik zal trouwens video-essays blijven maken, want ik heb zeer genoten van het maken van mijn debuut. Ik heb al een paar ideeën in de planning staan: essays over de afbeelding van dieren in film en de ordening van objecten in privéruimtes."

Hugo Emmerzael

White Out, Black In: A Question of Space from Roger Alan Koza on Vimeo.