Forse krimp verkoop DVD en Blu-ray
Bijna een vijfde minder DVDs en Blu-ray-schijfjes zijn er in 2012 verkocht in Nederland. Vooral DVDs liepen slecht: 21,3% in de min. De afzet van Blu-ray groeide licht, met 2%. De oorzaak is niet alleen verminderde kooplust. Doordat retailers verdwijnen daalt het aanbod sneller dan de vraag. En video on demand is sterk in opmars.
Dat blijkt uit de marktcijfers 2012 die vandaag bekend zijn gemaakt door NVPI. Volgens de branchevereniging van de entertainmentindustrie is de content die op DVD en Blu-ray wordt uitgebracht grofweg in twee segmenten in te delen: speelfilms en televisieseries. Vooral de verkoop van speelfilms heeft een klap gekregen. Er werden bijna drie miljoen films minder verkocht in vergelijking tot 2011. Waren er in 2011 nog vijf titels waarvan meer dan honderdduizend stuks werden verkocht, een jaar later is dat aantal gedaald tot twee. NVPI noemt deze ontwikkeling zorgwekkend ‘omdat de verkoop van film op DVD en Blu-ray van essentieel belang is voor de financiering van speelfilmproducties’.
De verkoopdaling — 18% voor de totale markt — is groter dan een jaar hiervoor. In 2011 kromp de markt met ‘slechts’ 8%. ‘Consumenten zijn sinds september 2012 nog voorzichtiger geworden’, constateert René van Turnhout, voorzitter van NVPI Video. ‘De ontslaggolf laat zich nu voelen.’
In 2012 werden in Nederland 18 miljoen DVDs verkocht, die zorgden voor een omzet van 179 miljoen euro. Dat zijn 5,5 miljoen schijfjes minder dan het jaar daarvoor. DVD-inkomsten daalden met bijna 50 miljoen euro. De prijs van DVDs schommelt de laatste jaren rond de 11 euro. Kostte een DVD in januari 2009 gemiddeld 10 euro, nu gaat de prijs richting de 13 euro.
De gemiddelde prijs van Blu-ray-titels is wel flink gezakt: van gemiddeld 25 euro in januari 2009 tot 15,60 euro nu. Dat bedrag had overigens nog lager gelegen als bijvoorbeeld de 3D Blu-ray van Nova Zembla niet was uitgekomen; deze relatief dure maar veel verkochte titel beïnvloedt de kleine markt. Het totale verkoopvolume ligt veel lager dan bij DVDs. Vorig jaar gingen er 2,4 miljoen over de toonbank; goed voor een omzet van bijna 36,9 miljoen euro. Dat betekent een lichte winst ten opzichte van 2011, van zeven ton.
Tegenover de omzetdaling bij DVD en Blu-ray staat een groei van de VOD-markt. Steeds meer filmliefhebbers schakelen over naar digitaal en kabel. De groei wordt in ons land nog enigszins getemperd doordat video on demand hier vooral wordt aangeboden door lokale partijen. Het wachten is op grote internationale partijen als Netflix. Door de crisis zijn dit soort bedrijven echter voorzichtig geworden met hun investeringen. Netflix is inmiddels wel actief in Zweden, Noorwegen, Finland en Denemarken, maar wie de site bezoekt vanaf een Nederlandse computer krijgt de tekst ‘Sorry, Netflix is not available in your country yet’ te zien.
De dalende verkoop van DVD en Blu-ray hangt onmiskenbaar samen met de crisis. Maar wat ook meespeelt: er zijn steeds minder plekken waar DVDs en Blu-rays kunnen worden aangeschaft. ‘Wat je ziet gebeuren met verkooppunten van DVD en Blu-ray is vergelijkbaar met wat er met de videotheekbranche is gebeurd’, stelt Van Turnhout van NVPI. ‘Huurcontracten lopen af en dan moet er bijgetekend worden voor vijf jaar. Dat risico wil men niet aangaan; er is weinig zekerheid of de markt nog bestaat over vijf jaar. Het resultaat is een schoksgewijze afbouw van het aantal retailpunten. Tussen de één en drie zaken sluit iedere maand de deuren. En die trend zet nu ook door naar de ketens.’
Wie de economiepagina’s van de kranten bijhoudt, heeft de signalen kunnen zien. Vijf weken geleden nog besloot Free Record Shop haar tien stationskiosken binnen een half jaar te sluiten. De Music Store, die oorspronkelijk 120 filialen had, kromp na een faillissement in 2010 in tot zo’n vijftig winkels. Na een tweede faillissement in maart 2012 bleef daar weer de helft van over. De doorstarters van de franchiseketen hebben het zwaar — Uden haakte bijvoorbeeld al afgelopen juni af — maar wat nu Music & More heet wil uiteindelijk weer doorgroeien tot vijftig tot vijfenzeventig verkooppunten.
Wel succesvol is Fame. Het boegbeeld van de Free Record Shop Holding is met 600 vierkante meter en een jaaromzet van 12 miljoen euro de grootste megastore van de Benelux. De zaak dreigde eind 2011 de handdoek in de ring te gooien vanwege te hoge huurkosten op de toplocatie aan de Amsterdamse Dam. De branche, die dit zag als het begin van het einde voor de complete Nederlandse entertainmentretail, haalde opgelucht adem toen Fame een half jaar later weer opende op een nieuwe locatie in Magnaplaza.
De niet gespecialiseerde kanalen winnen echter terrein. Mediamarkt, dat tegen het economische tij in doorgroeit en nieuwe filialen blijft openen, richt zich met een aangepaste inrichting meer op de impulskoper. Meer bakken in de buurt van de kassa’s in plaats van de aparte afdelingen voor games en DVDs. In oktober 2012 wist Mediamarkt trots te melden dat het aantal klanten dat iets online bestelt en vervolgens in de winkel ophaalt in een half jaar was verdubbeld. Een dergelijke slag maakt ook Bol.com dat in de loop van 2013 het merendeel van alle Albert Heijn-vestigingen in Nederland en België als afhaalpunt voor bestellingen tot zijn beschikking heeft.
‘Wij verwachten dat het fysieke verkooppunt voor DVDs en Blu-rays nog wel een paar jaar blijft voortbestaan’, zegt Van Turnhout. ‘Maar er gaat wel een verdere verschuiving plaatsvinden. Non-traditionele kanalen, zoals benzinestations, zullen de budgetklant bedienen. En speciaalzaken zullen steeds meer terrein verliezen aan algemene ketens.’
Edo Dijksterhuis