“Fokking” Gouden Kalf mijlpaal in emancipatie

  • Datum 05-10-2011
  • Auteur
  • Deel dit artikel

De emotionele Gouden Kalveren-speech van Nasrdin Dchar roept historische Oscarspeeches van zwarte Amerikaanse acteurs in herinnering.

Het ene Gouden Kalf is het andere niet. Waar Carice van Houten routineus haar vijfde Kalf in ontvangst nam ("Ik ben er echt heel blij mee"), leidde de prijs bij Nasrdin Dchar tot een enorme emotionele ontlading. Hij, en het publiek in de zaal, voelden de beladenheid van het moment: hier stond voor het eerst een Nederlands-Marokkaanse acteur met een Gouden Kalf in zijn handen. Een historisch moment, want we doen in de Nederlandse filmwereld graag alsof etnische afkomst geen rol speelt, maar dat is onzin. Nederlands-Marokkaanse acteurs zijn bijna altijd veroordeeld tot het spelen van stereotiepe (bij)rollen. De mogelijkheden beperken zich tot Marokkaanse macho, crimineel of flierefluiter. Geen rollen waarmee je prijzen wint. Dchars Gouden Kalf markeert een overgang. De prijs is een mijlpaal in de emancipatie van Nederlands-Marokkaanse acteurs. Maar het belang is nog groter doordat Dchar in zijn emotionele uitbarsting het Kalf op het Nederlandse minderhedendebat betrok. "Ik ben Nederlander, ik ben trots op mijn Marokkaanse bloed, ik ben een moslim, en ik heb een "fokking" Gouden Kalf in mijn hand." Daarmee stelde de acteur stelde zich op als vertegenwoordiger van een minderheidsgroep.

Het doet denken aan de emancipatie van zwarte Amerikanen bij de Oscaruitreiking. "Het was een lange weg naar dit moment", zei Sidney Poitier in zijn dankwoordje in 1964 toen hij als eerste zwarte acteur de Oscar voor beste acteur won. De betekenis was enorm groot, want in die tijd leverde de zwarte gemeenschap in het Amerikaanse Zuiden nog strijd voor de meest elementaire burgerrechten. Poitier refereerde er in 2008 met een indrukwekkende speech aan toen hij een Oscar voor zijn hele oeuvre kreeg. "Ik arriveerde in Hollywood toen ik 22 was. Dat was een andere tijd, een tijd waarin het onwaarschijnlijk was dat ik hier 53 jaar later zou staan." Hij aanvaardde de Oscar "in de herinnering aan al die Afrikaans-Amerikaanse acteurs en actrices die mij voorgingen in al die moeilijke jaren; op wiens schouders ik mocht staan om te zien welke kant ik misschien op zou kunnen gaan." Zes jaar eerder voelde Halle Berry als eerste zwarte vrouw met de Oscar voor beste actrice ook het gewicht van de geschiedenis. "Dit moment is zoveel groter dan ik", zei ze huilend. Ze droeg de Oscar op aan "elke naamloze, gezichtsloze gekleurde vrouw, die nu een kans heeft, omdat de deur vanavond is geopend." Hopelijk opent Nasrdin Dchars "fokking" Gouden Kalf ook voorgoed deuren.

Jos van der Burg