Focus: Indonesisch Filmweekend

Indonesisch Filmweekend is de nogal ruim uitgevallen naam voor de vertoning van twee Indonesische films in Kriterion. Beide films in het door de Indonesische ambassade en CinemAsia georganiseerde evenement richten zich op de koloniale tijd en de onafhankelijkheidsstrijd.

Als de Indonesische overheid middels een ambassade bij een filmevenement is betrokken, zal niemand verbaasd zijn dat er geen kritische films over het huidige Indonesië te zien zijn. De twee films in het Indonesische Filmweekend, 7 en 8 december in Kriterion, gaan dan ook niet over het heden, maar over het Indonesische verleden. Om precies te zijn dat deel van het Indonesische verleden waarover in Indonesië glorieus kan worden uitgepakt: de vrijheidsstrijd tegen de koloniale Nederlandse bezetter. Aangevoerd door vader des vaderlands Soekarno jaagt het Indonesische volk in deze films altijd eensgezind de Hollandse kolonisator het land uit. Dat de werkelijkheid chaotischer en ingewikkelder was – Indonesiërs gingen elkaar ook onderling te lijf – blijft buiten beeld.

Over Soekarno gaat de speelfilm Soekarno (Hanung Bramantyo, 2013), die Indonesisch eerste president portretteert vanaf zijn jeugd tot aan de proclamatie van de Indonesische onafhankelijkheid in 1945. Een grote rol in de film speelt Soekarno’s door vriend en vijand briljant genoemde verdedigingsrede (‘Indonesië j’accuse’) in 1930 toen hij zat opgesloten wegens rebellie tegen het Hollandse koloniale gezag. Soekarno is een eerbetoon aan de eerste leider van Indonesië. Dat er zes jaar geleden in Indonesië toch geprotesteerd werd tegen de film zegt veel over de huidige verdeeldheid in het land. Indonesiërs die Soekarno als een heilige zien, stoorden zich aan beelden van hem als vrouwenversierder en collaborateur met de Japanse bezetter. En fundamentalistische islamieten vonden dat hun geloofsgenoten die in 1945 in het nieuwe Indonesië de sharia wilden invoeren negatief werden afgeschilderd. Iedere Indonesiër zijn eigen Soekarno. Misschien ligt de waarheid in de omschrijving van een recensent van de Jakarta Post: “Hij (Soekarno) was zowel een complex en controversieel als een grote figuur.”

Over de Indonesisch onafhankelijkheidsstrijd gaat het ook in de animatiefilm Battle of Surabaya (Aryanto Yuniawan, 2015). De prestigieuze film, waaraan drie jaar werd gewerkt, speelt zich af tegen de achtergrond van de slag om Soerabaja. Daar grepen in november 1945 na de Japanse nederlaag revolutionaire Indonesische jongeren de macht, waarna een felle strijd ontbrandde met de oprukkende Britse troepen. Bij de gevechten kwamen naar schatting zestienduizend Indonesiërs en vierhonderd Britse soldaten om het leven. Battle of Surabaya kijkt naar de strijd door de ogen van een schoenpoetsertje, die in het geheim als koerier voor de opstandelingen werkt. Uitgebracht in Indonesië als prestigieuze film in het kader van zeventig jaar onafhankelijkheid.

Indonesisch Filmweekend, 7 en 8 december in Kriterion