Films over culturele ‘game changers’

Films over kunstenaars, schrijvers, dansers en muzikanten dringen maar zelden door tot het reguliere bioscoopaanbod. Reden voor Christian Pazzaglia om het programma Cracking the Frame op te zetten. De vierde editie gaat woensdag in het Amsterdamse Rialto van start met een portret van sterfotograaf Gregory Crewdson. Daarna volgt een landelijke tournee van het negen titels tellende programma.

‘De meeste van dit soort films wordt éénmalig getoond in musea of op festivals’, vertelt Pazzaglia. ‘Maar ik denk dat ze interessant zijn voor een breder publiek. Ik wil ze uit hun niche breken — ‘cracking the frame’ – en naar de bioscoop brengen.’

In het kader van Cracking the Frame beleefden meer dan 25 films hun bioscooppremière. Daaronder titels als Over Your Cities Grass Will Grow over de Duitse expressionistische schilder Anselm Kiefer, William S. Burroughs: A Man Within over de schrijver van beat-klassiekers als Naked Lunch en Soft Machine, en documentaires over modefotograaf Bill Cunningham en pianist Martha Argerich. Wat de films verbindt is dat ze gaan over personen die hun stempel hebben gedrukt op de wereld van kunst en cultuur, die echt een verschil hebben gemaakt. Pazzaglia: ‘In het begin ging het vooral over kunstenaars, gaandeweg heb ik het uitgebreid naar dans, muziek, zelfs een poppenspeler.’

Bij selectie staat de kwaliteit van de film voorop. Verder vindt de samensteller het ook belangrijk dat er een sterk verhaal wordt verteld. ‘Voor veel kijkers is dit de eerste keer dat ze in aanraking komen met het werk van deze makers en denkers. De meeste films zijn dan ook vrij toegankelijk; het zijn klassieke portretten. Maar ik streef er wel naar in elke editie wat meer experimenteel werk op te nemen. Het liefst zou ik ook film van kunstenaars over kunstenaars tonen, maar die zijn moeilijk te vinden.’

De aftrap voor Cracking the Frame 2014 wordt gegeven door Gregory Crewdson: Brief Encounters. In deze documentaire wordt de werkwijze uit de doeken gedaan van de Amerikaanse fotograaf, die in begin 2007 nog een grote overzichtstentoonstelling had in het Fotomuseum Den Haag. Crewdson is geen maker van snapshots maar bouwt uitgebreide, filmset-achtige decors met een vaak spookachtige uitstraling waar hij na eindeloos schuiven, wikken en wegen uiteindelijk één foto neemt.

Na Crewdson is het de beurt aan Elizabeth Streb. De choreograaf, die beweert dat ‘anything too safe is not action’, vergt het uiterste van haar dansers. Born to Fly: Elizabeth Streb vs Gravity gaat over grensoverschrijdende passie, maar ook over blauwe plekken en gebroken neuzen.

Shield and Spear wijkt af van de eerste twee titels aangezien het niet een portret van een individuele kunstenaar is maar van een compleet land: Zuid-Afrika. Regisseur Petter Ringbom bezoekt de kunstenaars die er toe doen in de regenboognatie, waar kunst een veel belangrijkere rol speelt dan in West-Europa, vooral als instigator van verandering.

De zes overige titels van Cracking the Frame worden in de loop van het jaar bekend gemaakt. Na vertoning in Rialto reist het programma naar Chassé in Breda, LUX in Nijmegen, Slieker Film in Leeuwarden, het Louis Hartlooper Complex in Utrecht en Filmhuis Focus in Arnhem. Er is sprake van dat de Filmschuur in Haarlem, Filmtheater Hilversum, Worm in Rotterdam, Filmhuis Den Haag en Lumen in Delft ook worden opgenomen in het circuit. Pazzaglia: ‘Ik wil stapsgewijs groeien. Het streven is om Cracking the Frame in 2015 in tien tot twaalf theaters te vertonen.’

Edo Dijksterhuis