Europa onder de loep op 43ste editie IFFR

In mei 2014 kunnen we naar de stembus voor het Europese parlement. Daarop vooruitlopend neemt het Internationaal Film Festival Rotterdam het continent de maat. Onder de vlag The State of Europe presenteert het festival films, debatten en talkshows. De tentoonstelling Domo de Europa Historio en Ekzilo reist speciaal van Brussel naar Rotterdam.

In zijn toelichting van het programma roept IFFR-directeur Rutger Wolfson de meer dan vijftig jaar geschiedenis in herinnering die het Europese project beslaat, van de Europese Gemeenschap voor Kolen Staal die werd opgericht in 1958 tot de huidige Unie met z’n 28 leden. ‘Het historische project van de Europese eenwording heeft veel van zijn glans verloren. Vrede en veiligheid, de twee drijvende argumenten achter Europa, zijn vandaag de dag nog steeds relevant maar zijn tegelijk ook sleets geraakt. Politici lijken er maar niet in te slagen een overtuigende toekomstvisie op Europa over te brengen en veel mensen zijn boos en teleurgesteld, of erger nog, ze zijn helemaal niet meer geïnteresseerd.’

Het Euroscepticisme dat politiek zo verlammend kan werken, is via film te omzeilen, vindt Wolfson. ‘Film is een medium bij uitstek waarin de Europese identiteit en ideeën, ook voor een groot publiek, zichtbaar en herkenbaar worden… Met The State of Europe wil IFFR samen met filmmakers en publiek op zoek naar antwoorden en toekomstperspectieven, iets waar de politiek niet meer toe in staat lijkt.’

The State of Europe is onderverdeeld in drie thematische programma’s. Het door IFFR-programmeur Gerwin Tamsma samengestelde Grand Tour bevat hoogtepunten van de Europese cinema van het afgelopen jaar. Eén titel is al vrijgegeven, Sacro GRA van Gianfranco Rosi, die op het filmfestival van Venetië verraste om als eerste documentaire ooit de Gouden Leeuw te winnen. Sacro GRA schetst de gemarginaliseerde levens van Romeinen die langs de ringweg wonen.

Het tweede programma heet My Own Private Europe en draait om de persoonlijke visie op en beleving van Europa die filmmakers hebben. Samensteller van dit programma is IFFR-programmeur Evgeny Gusyantinski. Een titel van dit programma die al bekend is gemaakt is het videodagboek What Now? Remind Me, waarin Joaquim Pinto een jaar uit zijn leven, getekend door HIV en hepatitis C, vastlegt. De film won in Locarno zowel de juryprijs en de FIPRESCI-prijs.

Focus van het derde programma, EU-29, is immigratie en identiteit. IFFR-programmeur Gertjan Zuilhof bracht films samen waarin immigranten zonder wortels in één van de 28 EU-staten hun verhalen vertellen. Deze diffuse groep nieuwkomers vormt een onzichtbare 29ste staat, EU-29. In dit programma is onder andere Gare du Nord van Claire Simons te zien. Dit liefdesverhaal tussen een jonge, Algerijnse socioloog en een Franse historica speelt zich af rond het Parijse treinstation waar reizigers, immigranten en emigranten vermengen.

De tentoonstelling Domo de Europa Historio en Ekzilo (Huis van de Europese Geschiedenis in Ballingschap) van theatermaker Thomas Bellinck (voor interview zie hier) is vormgegeven als een privémuseum. Hier wordt teruggeblikt op vijftig jaar Europese geschiedenis, van de Lange Vrede tot de Diepe Recessie. De tentoonstelling was eerder te zien in Brussel.

Edo Dijksterhuis