Een reis door het onbekende

In het nieuwe programma Forum van de Regisseurs op het Nederlands Filmfestival leidt kunstenares Janica Draisma vanavond de grensoverschrijdende migratiefilm Atlantic. in. "Live voor publiek een lied zingen vind ik doodeng, toch moet ik het doen. Ook omdat ik het gevoel heb er veel mee te kunnen geven aan een publiek, op een directe manier."

Wat ga je vanavond doen? "Toen ik gevraagd werd om een introductie bij Atlantic. van regisseur Jan-Willem van Ewijk te bedenken, dacht ik meteen aan een lied over de zee, dat ik live wilde zingen: ‘Alfonsina y el mar‘ van componisten Ariel Ramirez en Félix Luna. Atlantic. is een prachtige, verstilde film, die ademt als de zee met een cadans van de golven. De zee die erin centraal staat, sluit aan bij mijn eigen werk. Ik werk momenteel aan de documentaire The Secret Room, over een Italiaanse theatermaker Eugenio Barba die opgroeide aan de Italiaanse kust. Daarvoor heb ik opnames gemaakt die bij Atlantic. pasten. Een speciale montage die ik met editor Merel Notten van die opnames heb gemaakt, presenteer ik nu als prelude bij de film."

Op wat voor manier sloten die beelden daarbij aan? "Wat ik aan Jan-Willems film waardeer, is de ruimte die het je als kijker biedt. Het is een trage film, die rust geeft. Je als het ware uitnodigt om erin te komen wonen. Ik heb een klein stukje van die ruimte genomen, geïnspireerd door de voice-over van hoofdpersonage Fettah die al surfend Europa hoopt te bereiken. Die is mysterieus en fragmentarisch. De stem van Fettah legt niet uit, maar roept vragen op. Vragen over verlangen, het geweld van zijn vader, de afwezigheid van de moeder. De korte film die ik laat zien gaat over die moeder. Over waarom ze niet meer in het leven is van Fettah. Heeft ze zelfmoord gepleegd? En wat betekent dat? De zee in Atlantic. en haar dood liggen wat dat betreft dicht bij elkaar. Een zelfmoordenaar wil niet dood, die wil een ander leven — wrang genoeg Joost Zwagermans woorden naar aanleiding van het sterven van Rogi Wieg. Het risico dat je daarvoor neemt, die kans op het andere leven, sluit aan bij de reis die het hoofdpersonage onderneemt. Waarom hij vanuit Marokko de oversteek waagt naar Europa."

"Daarbij besloot ik het lied ‘Alfonsina y el mar’ live te zingen. Het is voor het eerst dat ik dat doe. Het is het engste wat ik kon bedenken. Het is een lied over zelfmoord, geïnspireerd op het laatste gedicht van Alfonsina Storni, de Argentijnse postmoderne dichteres die zelfmoord pleegde. Het is een experiment, dat ik samen met accordeonist Erica Roozendaal aanga. Live voor publiek een lied zingen vind ik doodeng, toch moet ik het doen. Ook omdat ik het gevoel heb er veel mee te kunnen geven aan een publiek, op een directe manier. Face your fears, challenge yourself. Daar komen vaak interessante dingen uit voort."

Is je kijk op het medium film door Altantic. veranderd? "Filmen heeft voor mij ook met grenzen te maken. Die opzoeken, daar overheen gaan. Dat is het kunstenaarschap. Bij Atlantic. moest ik bijvoorbeeld denken aan Michelangelo Antonioni. Aan z’n opmerking dat het maken van een film net is als het bouwen van een huis. Je begint met een bouwtekening, een ontwerp van je ideaal, maar dan wordt je door de realiteit begrensd. Daarin is alles weer anders dan je verwacht. Filmen is volgens mij ook open staan, iets laten groeien. Een reis door het onbekende. Van Jan-Willem zou ik achteraf wel willen weten hoe dat voor hem was. Wat was z’n droom met Atlantic.? Z’n idee? Wat veranderde? En wat moest hij opgeven?"

Guus Schulting

Lees meer over het programma in het Filmkrant-dossier over het Forum van de Regisseurs.