Disney+ voorziet films van cultuur­waar­schuwing

Disney lanceerde vorige week haar eigen streamingdienst en introduceerde meteen een nieuwigheid: een cultuurwaarschuwing. Disney plaatst deze disclaimer voor programma’s en films waar personages of verhaallijnen in voorkomen die kunnen worden opgevat als beledigende stereotypen. In de Verenigde Staten is de waarschuwing al standaard, of hij ook in Nederland zal worden toegepast is nog onduidelijk.

Dat veel oude Disney-films bol staan van de vooral racistische stereotypen is bekend. En over het vermeende antisemitisme van good old Walt wordt zoveel gediscussieerd dat er op z’n minst aanleiding voor moet zijn. Toch ziet de grootste filmstudio ter wereld er geen been in massaal oud materiaal te distribueren via Disney+ en daar een visueel equivalent aan toe te voegen van de ‘Roken is dodelijk’-sticker op sigarettenpakjes. Het heeft alles te maken met het cultuurpolitieke klimaat in de Verenigde Staten, waar Black Lives Matter en #MeToo duidelijk maken dat sommige dingen echt niet meer kunnen. Disney wil iedereen te vriend houden – lees: geen consumenten van zich vervreemden – maar neemt geen echte actie. De cultuurwaarschuwing is een politiek correct doekje voor het bloeden.

Een paar voorbeelden van de content die nu van een waarschuwing is voorzien. In Dumbo (1941) levert een groepje pikzwarte kraaien commentaar op de eerste vliegpogingen van het olifantje. Overduidelijk karikaturen gebaseerd op African Americans. In Lady and the Vagabond hebben de valse Siamesen Si en Am overdreven spleetogen en een raar accent. En in Peter Pan worden native Americans weggezet als dom en barbaars.

Vreemd genoeg worden Pocahontas en Aladdin – potentieel kwetsend voor native Americans en Arabieren – niet ingeleid met de tekst: “This program is presented as originally created. This may contain outdated cultural depictions.” Helemaal correct is die disclaimer ook niet. Zo is in de versie die nu wordt vertoond van Fantasia wel degelijk gesneden.

Maar het is vooral het halfzachte karakter van deze waarschuwing die critici heeft geïrriteerd. Meerdere Amerikaanse columnisten vinden ‘outdated’ een eufemisme van jewelste. Racisme was vroeger misschien meer mainstream en geaccepteerd maar het was nog steeds racisme en dus fout, is hun redenering.

En dat racisme is nog steeds kwalijk en schadelijk, ook als je er een waarschuwing opplakt. Zou Disney niet gewoon moeten afzien van het opnieuw breed beschikbaar maken van dit soort content, hoe klassiek die ook is? Een groep consumenten zal zich hiertegen verzetten, net zoals het racistische fenomeen Zwarte Piet nog steeds uit naam van traditie wordt verdedigd. Maar belangrijker zijn natuurlijk de enorme financiële belangen die spelen bij het ontsluiten van de back catalogue. Hoewel daar wel bepaalde titels uit ontbreken. Song of the South (1946), een paternalistisch verhaal over een witte jongen  die vriendschap sluit met plantagearbeider Uncle Remus, is niet te zien op Disney+. Zelfs Disney weet dat je sommige dingen beter kunt laten rusten.