Debatteren is dodelijk

Dat islamsatire en synagogebezoek levensgevaarlijk zijn, weten we. Maar praten over vrijheid van meningsuiting kan ook al dodelijk zijn. Bij de aanslag in Kopenhagen werd regisseur en producent Finn Nørgaard (55) dodelijk getroffen in de kogelregen.

Je wordt wakker op zaterdagmorgen en leest in een krant dat er ’s middags een debat is over ‘kunst, godslastering en de vrijheid van meningsuiting’. De aanleiding is de fatwa tegen Salman Rushdie precies 27 jaar geleden. Je wordt niet meteen enthousiast. Weer een debat over de vrijheid van meningsuiting? Valt er nog iets nieuws over te zeggen? Misschien toch maar gaan. Kijken en luisteren naar wat de Zweed Lars Vilks, die altijd Mohammed-cartoonist wordt genoemd — is dat een beroep? — heeft te zeggen. En misschien heeft de Franse ambassadeur wel een goed verhaal. Toch maar gaan dus.

Zo zou het gegaan kunnen zijn bij Finn Nørgaard. De Deense regisseur en producent heeft de Franse ambassadeur inderdaad op zaterdagmiddag nog horen spreken. Toen deze om half drie zijn betoog net had afgerond, stormde een man het cultureel centrum binnen en opende het vuur. Ongeveer dertig kogels vuurde hij af, één ervan trof Nørgaard dodelijk. Later schoot de gevluchte schutter de bewaker dood van een synagoge, waarin een Bat Mitswa werd gevierd. Waarschijnlijk waren de kogels bij het debat in het Cultureel Centrum voor Lars Vilks bedoeld, op wiens hoofd volgens ingewijden gewelddadige moslimextremisten honderdduizend dollar hebben gezet.

Was Nørgaard collateral damage? Of was in de ogen van deze schutter iedereen die een debat over de vrijheid van meningsuiting bijwoont sowieso het leven niet waard? Staat bij sommige extremisten nu niet alleen meer op islamsatire de doodstraf, maar ook op het praten over de vrijheid van meningsuiting? Als dat zo is, zijn we in een nieuwe fase beland. Theo van Gogh werd vermoord om zijn uitspraken en een film, Finn Nørgaard omdat hij een debat bijwoonde. Wat is de volgende stap: we vermoorden u nu voor de zekerheid alvast, zodat er in uw hoofd geen verkeerde gedachten kunnen ontstaan?

Jos van der Burg