De wereld achter de culturele clichés

Wie achter clichés over (sub)culturen wil kijken, moet naar de vijfentwintigste editie van het Beeld voor Beeld Festival. Overal op de wereld blijken culturen net even ingewikkelder in elkaar te steken dan we vaak denken.

Moslimvrouwen worden allemaal onderdrukt, in Afrika heeft iedereen honger of slacht elkaar af en Aziaten tonen nooit hun emoties. Een setje vaste opvattingen maakt het leven makkelijk, maar met de werkelijkheid heeft het weinig te maken. Het Beeld voor Beeld Festival ondergraaft nu al een kwart eeuw stereotiepe denkbeelden over culturen.

Dat in het verleden de nadruk lag op vreemde culturen, kwam doordat het festival is opgericht door antropologiestudenten. Het accent lag in het programma op niet-westerse culturen en de overdracht van antropologische kennis. Of films filmisch interessant waren, had niet de eerste prioriteit. Those were the days, want het festival heeft zich ontwikkeld tot een documentairefestival over culturele diversiteit, waarbij het accent op de filmkwaliteit ligt. Ook is de focus van het festival verbreed en komen ook westerse (sub)culturen aan bod.

Het blijkt dit jaar duidelijk uit het festivalthema: het Limburgse mijnverleden. Te zien is Glückauf van Remy van Heugten, die na afloop uitvoerig op zijn film over de sociale gevolgen van de mijnsluitingen zal ingaan. Ook zijn er unieke beelden over de Limburgse mijnen uit het archief van Beeld en Geluid te zien. Zoals de begrafenis van slachtoffers van een mijnongeluk in 1925 en een bezoek van koningin Wilhelmina aan de mijnen in 1927. De fragmenten worden live begeleid door gitaarmuziek en een dj.

Verder biedt het programma een caleidoscopische blik op de wereld: van een portret van een Roemeens zigeunerdorp (The Forest is Like Mountains) tot aan de kunst van het koperwinnen in Nepal (Tama Gaun: The Copper Village); van veranderingen in China (Watermark: Three Letters from China) tot aan de strijd van een vrouw in Staphorst om vrouwen een betere positie in het mannenbolwerk kerk te geven (Does God Love Women?). Dat de vooruitgang op veel plekken in de wereld als een bulldozer voortdendert is in meerdere films te zien, maar zeker ook in Tomorrow We Disappear, de openingsfilm van het festival. De film toont een kleurrijke artiestenkolonie in Delhi die hun woonplekken moeten verlaten voor nieuwbouw. Cameraman en producent Joshua Cogan is een van de vele aanwezige makers op het festival.

Jos van der Burg

Beeld voor Beeld Festival, 11-15 februari in EYE, Tolhuistuin en Het Nutshuis Den Haag