CDA wil toepassing Kijkwijzer uitbreiden

De regelgeving rondom leeftijdsclassificatie van media is vijftien jaar oud. Hoog tijd voor een update vindt het CDA. Tweede Kamer-lid Pieter Heerma diende vorige week een voorstel in om de toepassing van de Kijkwijzer drastisch uit te breiden. Internationale vergelijking leert echter dat Nederland helemaal niet achteroploopt.

Het grootste deel van de Nederlandse film- en dvd-distributeurs heeft zich vrijwillig aangesloten bij de Kijkwijzer van het Nederlands Instituut voor Classificatie van Audiovisuele Media (NICAM). De Nederlandse televisiezenders vallen wettelijk onder de Kijkwijzer. RTL, HBO en Netflix hebben zich uit eigen beweging aangesloten. Dat is niet genoeg, volgens Heerma. Hij wil dat staatssecretaris Sander Dekker de Kijkwijzer verplicht stelt voor alle zenders, ook de buitenlandse en commerciële. Bovendien moet het classificatiesysteem ook worden toegepast op video on demand en content die via internet, games of apps wordt aangeboden.

‘Het pleidooi van Pieter Heerma is nog niet in het bestuur besproken’, zegt NICAM-directeur Wim Bekkers, die in 2002 aan de wieg stond van de Kijkwijzer en volgende zomer met pensioen gaat. ‘Er is geen Kijkwijzer en dus geen bescherming van kinderen voor illegale platforms of buitenlandse tv-zenders die zich op Nederland richten, behalve de buitenlandse zenders die zich vrijwillig aansluiten. Dit is de feitelijke situatie. Wel krijgen we van consumenten regelmatig de vraag waarom er op bepaalde platforms geen Kijkwijzerinformatie wordt gegeven.’

In Noorwegen is al een wet aangenomen die bewerkstelligt wat Heerma wil. Maar veel andere landen zijn nog lang niet zo ver. Sterker nog, die steken hun licht op bij het NICAM. Er zijn inmiddels Kijkwijzer-toepassingen in IJsland en Slovenië, het internationale classificatiesysteem voor games PEGI is afgeleid van de Kijkwijzer en wordt in de lucht gehouden door het NICAM in samenwerking met de Britse Videostandard Council. De Belgen denken er nu hardop over na het Kijkwijzersysteem over te nemen, nadat de onduidelijke classificatie van Black onlangs tot relletjes in Brusselse bioscopen leidde.

Je kunt je afvragen in hoeverre een classificatiesysteem te exporteren is. Over de grens gelden immers andere normen en waarden, en leven wellicht andere ideeën over kind-zijn en de schadelijkheid van media. Ook het NICAM stelde zichzelf die vraag en plaatst sinds kort internationale vergelijkingen op haar website — naar voorbeeld van het Duitse mediatijdschrift TV Diskurs, dat elk kwartaal de classificaties van nieuwe releases in zes landen naast elkaar legt. ‘Met name de classificaties in Duitsland, Groot-Brittannië, Denemarken en Zweden laten veel overeenkomsten zien met de classificaties in Nederland’, constateert Bekkers. ‘De 9 jaar classificatie van Kijkwijzer valt in de tabel op als leeftijdsgrens. Op Oostenrijk na — dat land hanteert een 10 jaar classificatie — hebben de overige landen veelal geen classificatieleeftijd tussen de 6 (PG) en 12 jaar of tussen 7 en 11 jaar.’

Toch lijken de Nederlandse beoordelaars — dit is de branche zelf, aangezien Kijkwijzer een zelfregulerend mechanisme is — vaak strenger te zijn dan hun collega’s. Van de twaalf meest recente titels van november kreeg een kwart het predicaat 16 jaar opgeplakt. Alleen in Zweden werd het hoogste leeftijdsadvies vaker toebedeeld maar daar worden jongeren op 15-jarige leeftijd al volwassen geacht. In Frankrijk zijn bijna alle films geschikt voor alle leeftijden, ook Southpaw en The Man from U.N.C.L.E. waar je als Nederlandse puber de toegang wordt geweigerd.

‘De titels waarbij de Kijkwijzerclassificatie hoger dan wel lager uitkomt in vergelijking met de ons omringende landen, worden altijd bekeken door het NICAM’, reageert Bekkers. ‘De vergelijking in classificatie met andere landen is interessant maar heeft beperkte betekenis. In de verschillende landen worden niet dezelfde uitgangspunten en criteria gebruikt voor het classificeren van bioscoopfilms. Zo richt Kijkwijzer zich specifiek op de mogelijke schadelijkheid van audiovisuele producties. Filmkeuringen in andere landen nemen tevens aspecten als context, geschiktheid en suggestie mee in de classificatie.’

Het zelfregulerende karakter van de Kijkwijzer strekt zich inmiddels ook uit tot de YouTubers die zelf filmpjes maken. Deze ‘prosumers’ kunnen hun thuis geproduceerde content classificeren met You Rate It, een online tool ontwikkeld door het NICAM, de Britse filmkeuring en het Italiaanse bedrijf Mediaset. De pilotversie draait nu een half jaar en wordt in het voorjaar geëvalueerd.

Edo Dijksterhuis