Carte postale de Cannes 2

Donderdag 17 mei 2012

De Filmkrant doet elke dag verslag van het Filmfestival Cannes. Met vandaag: wat bedoelt de Oostenrijkse provocateur Ulrich Seidl met het eerste beeld van zijn Paradies-trilogie?

Van Ulrich Seidl kun je natuurlijk niet anders dan verwachten dat hij je even duchtig door elkaar gaat schudden. De Oostenrijkse provocateur maakte de laatste jaren speelfilms als Hundstage en Import/Export die in soms ontwapenend esthetisch gekadreerde beelden een tamelijk onthutsend beeld van de westerse consumptiemaatschappij gaven. Heel Oostenrijks worden zijn films genoemd, door de gruwelijke manier waarop de grimmige geschiedenis van dat land door de beelden heen schemert. Maar de hypocrisie die hij aan de kaak stelt is net zo goed te vinden in pakweg Nottingham, Roermond of  Karlsruhe.

En dan lukt het hem ook. Dat verwarren. De openingsscène van zijn nieuwste filmproject Paradies, een filmtrilogie waarvan gisteren het eerste deel Liebe hier in Cannes in première ging, laat een groep geestelijk gehandicapten zien die in botsautootjes over een botsautootjesbaan knallen. Je kunt van alles op hun gezichten projecteren: plezier, opwinding, angst, het genoegen om tegen elkaar aan te stoten. Deze groep mensen doet er verder niet toe. De film gaat over hun begeleidster Teresa, een vijftigjarige alleenstaande vrouw die lusteloos voor een muurschildering van een idyllisch palmenstrand staat toe te kijken. De volgende dag zal ze op vakantie naar Kenia vertrekken, om zich daar als een echte ‘sugar mama’ te buiten te gaan aan een vakantie vol ongeremde seks met knappe zwarte mannen. Althans dat is de bedoeling.

Teresa lijkt wel het vrouwelijke antwoord op een artikel dat Elaine Blair onlangs in The New York Review of Books publiceerde. Daarin concludeerde zij hoe er in de literatuur (Michel Houellebecq, Jonathan Franzen) steeds vaker mannelijke hoofdpersonen voorkomen die zich nog het beste als seksuele losers laten omschrijven: verliezers van de seksuele vrijemarkteconomie, die hun seksuele transacties steeds vaker in derdewereldlanden zoeken. Daarover meer als de film in Nederland te zien zal zijn.

Maar nu dat eerste beeld. Wat wil Seidl daarmee zeggen? Die geestelijk gehandicapten komen niet verder in de film voor. Het is voor het personage van Teresa niet erg belangrijk om haar op deze manier in haar werkomgeving te zien. Dus wat? Wil hij zeggen dat elke debiel recht heeft op vermaak? Dat er niet zo’n groot verschil is tussen die botsautootjebaan (lekker knallen zonder ongelukken te maken voor iedere idioot zonder rijbewijs) en de seksuele escapades van Teresa later in de film? Maar vallen daar inderdaad geen ongelukken bij? Of denken die witte sugar mama’s dat alleen maar? Of is het gewoon een klassiek Seidl-beeld: even provoceren om te provoceren? De rest van zijn film is namelijk heftig en confronterend, maar ergens ook heel menselijk. Wordt Seidl mild? Paradies is in ieder geval op dag 2 van het festival al een van de vele films waar het over gaat. En die ergens over gaat. Dat maakt de 65^ste editie van het Filmfestival Cannes nu al spannend.

Dana Linssen