Cannes 2019 blog 4: Zombies

The Dead Really Don’t Die. Want zombies, djinns, heiligen en demonen return to Cannes. Drie films, in drie competities, laten zien hoe bovennatuurlijke wezens commentaar leveren op onze wereld.

In Haïti is voodoo iets vanzelfsprekends: een manier om in contact te staan met de doden. Je zou het de strekking van Bertrand Bonello’s Zombi Child kunnen noemen. Een paranormale thriller – en tegelijk een boeiende verdraaiing van het klassieke highschooldrama – die van Haïti naar Frankrijk, van 1962 naar het heden en van het leven naar de dood springt. Het decor is een elitaire meisjesschool in Parijs anno 2019, waar Bonello op onnavolgbare wijze een web spint van liefdesverdriet, magie en complexe postkoloniale verhoudingen. Een verhaal waarin door een betaling van 1.500 euro in een appartement in Parijs, alle grenzen tussen tijd en ruimte, tussen het aardse en het bovennatuurlijke vervagen.

De Croissette lijkt bezeten dit jaar. Het banale wordt verrijkt door het bovennatuurlijke. Op dag drie ging Atlantique van Mati Diop in première, de eerste film in de competitie van Cannes geregisseerd door een zwarte vrouw. Voor de debuterende regisseur een mijlpaal, voor Cannes als je eerlijk bent een schande. Gelukkig weigert Atlantique gebukt te gaan onder die druk. De in Senegal geboren Diop bepaalt hier haar eigen regels met dit paranormale vluchtelingdrama. Ze begint haar film als ware het een neorealist op de straten van de Senegalese hoofdstad Dakar, vanuit het perspectief van de onderklasse. De bouwvakkers in haar film ploeteren in de schaduw van zo’n gigantische wolkenkrabber die tegenwoordig overal gebouwd moet worden. Omdat ze al drie maanden geen salaris hebben gekregen en geen vertrouwen hebben dat hun loon uit nog komt, vertrekken ze per boot richting Spanje.

Atlantique gaat niet over zij die weg gaan, maar over zij die blijven. En uiteindelijk over zij die terugkomen. Hoofdpersoon is de jonge Ada (Mame Bineta Sane), ongelukkig in geld gehuwd en met gebroken hart omdat haar echte geliefde ook naar Spanje is vertrokken. Diop filmt de lege club, hun verlaten slaapkamers met daarin hun achtergelaten mannenparfum. Voor Ada is Dakar ineens onbewoond. Maar als ware het een vloedgolf overspoelt het bovennatuurlijke ineens de wereld van Atlantique. De geesten van de verdronken vluchtelingen keren terug, genesteld in de lichamen van de vrouwen die ze hebben achtergelaten. Deze djinns eisen alsnog hun geld terug van de gierige projectontwikkelaar. Door een film te maken over achtergelaten en door mannen bezeten vrouwen vraagt Diop in Atlantique de grenzen van gender en seksualiteit. De textuurrijke soundtrack van Fatima Al Qadiri (ook in Senegal geboren, maar in Koeweit opgegroeid) versterkt het gevoel dat dit een poëtische ode is aan een nieuwe generatie vrouwen en mannan van Senegal die opgroeien in wereld vol contradicties.

Ook in de Marokkaanse debuutfilm The Unknown Saint (Le Miracle du Saint Inconnu van Alaa Eddine Aljem in de Semaine de la Critique) valt er geld te verdienen aan spiritualiteit. Een crimineel begraaft op het nippertje zijn buit in de woestijn en komt er na jaren gevangenisstraf achter dat op het ‘graf’ een mausoleum is, gebouwd voor een onbekende heilige. In het eromheen gevestigde pelgrimsdorp zint hij op een nieuwe roof op het graf van een heilige die niet bestaat, weet hij. Maar hoe verklaar je dan alle mirakels in het dorp: de vrouwen die weer kunnen lopen, de regen die na jaren droogte weer valt? Is dit bijgeloof van de dorpelingen of staart de boef zich zo blind op de buit dat hij niet ziet wat er om hem heen gebeurt?

Eddine Aljem maakte de film om te laten zien hoe eeuwenoude kennis, tradities en geloven niet vervangen worden door een snel veranderende, hypermoderne wereld. Ze passen zich juist aan, bewegen mee, maar laten zich niet vervagen. Hetzelfde kun je zeggen over de geesten die losgeld eisen in Atlantique en de voodoo mambo van Zombi Child die een Frans meisje naar Haïti verplaatst. In een gesprek over horrorfilms tussen de schoolmeisjes vat Zombi Child precies samen hoe het bovennatuurlijke in hedendaagse films kan blijven rondspoken: “Alles beweegt nu sneller, zelfs de zombies.”