Cannes blog 1

De Filmkrant doet de komende twee weken dagelijks verslag vanaf het filmfestival van Cannes. Wat kunnen we verwachten van de 71e editie?

Vanavond opent de 71e editie van het Festival de Cannes met Todos lo saben. De Spaanstalige film van de Iraanse regisseur Asghar Farhadi (A Separation), met acteursechtpaar Javier Bardem en Penélope Cruz in de hoofdrollen, opent niet alleen het festival maar ook het 21 titels tellende competitieprogramma. De negenkoppige jury onder leiding van actrice Cate Blanchett en met verder onder meer regisseurs Ava DuVernay, Denis Villeneuve en Andrei Zvyagintsev in de gelederen zal zich onder meer buigen over de nieuwe films van de Poolse regisseur Pawel Pawlikowski (Cold War), Jia Zhang-ke uit China (Ash Is Purest White) en Amerikaan Spike Lee (BlacKkKlansman).

Hoewel die competitiefilms verreweg de meeste aandacht krijgen, zijn de avontuurlijkere films meestal te vinden in de drie bijprogramma’s van het festival. Het programma Un Certain Regard, de ’tweede competitie’ van het festival, opent met Donbass van de Oekraïense filmmaker Sergei Loznitsa en telt vijf debuten onder de 18 films van beloftevolle makers. Daarnaast zijn er de kleinere Semaine de la Critique (elf speelfilms) en de Quinzaine des Realisateurs, die dit jaar zijn vijftigste editie viert en onder meer Climax van Gaspar Noé (Love) en Leave No Trace, de langverwachte nieuwe speelfilm van Debra Granik (Winter’s Bone) vertoont. En terwijl in de filmzalen de nieuwste internationale artfilms worden vertoond, handelt men op de immense markt van het festival in de films van de komende jaren — Bruno Dumont presenteert er bijvoorbeeld een nieuwe film over Jeanne d’Arc, een opvolger van zijn Jeannette die vorig jaar in Cannes in competitie draaide en vanaf volgende week in de Nederlandse bioscopen te zien is.

Het festival begon overigens gisteren al min of meer in een Parijse rechtbank. Het inmiddels bijna dertig jaar durende avontuur van Terry Gilliam (Monty Python; Brazil, 1985) om zijn versie van de Don Quichote te verfilmen. De regisseur werkt al sinds 1989 aan het project, en begon in 2000 zelfs met opnames. Maar destijds strandde de productie in een hel van financierings- en praktische problemen, waarover de documentaire Lost in La Mancha werd gemaakt.

Nu is de film er dan toch, en het festival koos hem als slotfilm. Toch blijkt Gilliam nog één obstakel te moeten overwinnen. Een producent die jaren geleden aan het project verbonden was, beweert dat Gilliam de rechten op de film niet bezit en probeert nu op het allerlaatste moment vertoning te verhinderen. De Nederlandse distributeur The Searchers heeft de film al aangekocht – net als onder meer de Chinese distributeur Turbo Film – terwijl niet duidelijk is wat een eventueel rechterlijk verbod voor gevolgen zal hebben. Afgelopen maandagmiddag is de zaak voor en tegen bepleit in Parijs. Morgen doet de rechter uitspraak.

Van twee regisseurs met films in competitie zijn de films wel te zien, maar zij ervaren persoonlijk ernstige belemmeringen om Cannes te bezoeken. Van de Iraanse filmmaker Jafar Panahi zal pas 48 uur voor vertoning van zijn film 3 Faces op zondag 13 mei bekend worden of hij van de Iraanse autoriteiten het land mag verlaten om naar het festival te reizen. En de Russische film- en theatermaker Kirill Serebrennikov mag zijn land zeker niet verlaten.

De 58-jarige Panahi heeft voor het eerst een film in de competitie van het festival, maar werd in 2010 gearresteerd. Hij kreeg een gevangenisstraf opgelegd die nog steeds niet is uitgevoerd en het werd hem verboden om nog langer films te maken, wat hij toch bleef doen. De sanctie die zeven jaar later nog wel staat, is dat hij zijn thuisland niet mag verlaten. Het festival verklaarde op 12 april contact te zullen leggen met de Iraanse autoriteiten om te pleiten voor Panahi’s vrijheid om naar Cannes te reizen met 3 Faces, een bird’s eye view op de Iraanse samenleving aan de hand van de belevenissen van drie Iraanse actrices. De film zal ook in Nederland worden uitgebracht. Iran zou goede sier kunnen maken door Panahi toe te staan het land te verlaten, gezien de internationale spanningen rond de atoomdeal met Iran.

Ook de Rus Kirill Serebrennikov heeft met Leto voor het eerst een film in de competitie, maar leeft onder huisarrest. De film is in Serebrennikovs eigen appartement gemonteerd. In 2017 viel de politie Serebrennikovs appartement en de faciliteiten van het Moskouse Gogol Center binnen, waarvan de regisseur sinds 2012 artistiek directeur is. Serebrennikov zou zich schuldig hebben gemaakt aan verduistering, maar tot op heden is daarvoor geen enkel bewijs geleverd. Medestanders vermoeden dat de beschuldiging en het daaropvolgende huisarrest vooral te maken hebben met de kritiek die Serebrennikov in 2014 leverde op de Russische annexatie van de Krim. Of Leto, over een zomer uit het leven van rockmuzikant Viktor Tsoi in het Sint Petersburg van de vroege jaren tachtig, in Nederland zal worden uitgebracht is op dit moment niet bekend. Nederlandse bioscoopbezoekers kennen Serebrennikov misschien van zijn vorige film The Student (2016) over een jongen die ernstig radicaliseert.

Opvallend is ook de terugkeer van regisseur Lars Von Trier naar het festival. Zijn nieuwe film The House That Jack Built, een thriller verteld vanuit het perspectief van een seriemoordenaar in het Amerika van de jaren zeventig,wordt buiten competitie, maar in het hoofdprogramma vertoond. De Deense regisseur en provocateur werd tijdens het festival van 2011 door Cannes-directeur Thierry Fremaux uitgeroepen tot ‘persona non grata’ nadat hij zichzelf in de persconferentie voor zijn film Melancholia opruiend en, zo verontschudigde hij zich achteraf, gekscherend “een Nazi” noemde. Voor The House That Jack Built is geen persconferentie ingeroosterd.

Het Nederlandse aandeel in het festival is beperkt. Er werd geen Nederlandse film geselecteerd voor het hoofdprogramma. Wel is in het programma Cannes Classics een gerestaureerde kopie van George Sluizers João en het mes (1978) te zien, en draaien drie internationale speelfilms in het programma Un Certain Regard die met onder meer Nederlands geld tot stand kwamen, de ’tweede competitie’ van Cannes. Nederlandse producenten hadden een aandeel in Donbass van de Oekraïense regisseur Sergei Loznitsa, de Vlaamse film Girl van Lukas Dhont en Rafiki van Wanuri Kahiu uit Kenia. Daarnaast neemt producent Frank Hoeve (mede-oprichter van BALDR Film, o.a. Broers en Those Who Feel the Fire Burning), op voordracht van EYE International, deel aan het programma Producers on the Move. Dit vijfdaagse evenement, gericht op netwerken en het stimuleren van internationale coproducties, brengt onder de paraplu van de organisatie European Film Promotion twintig aanstormende producenten samen.

Kort voor het festival overleed de invloedrijke 81-jarige producent en talent scout Pierre Rissient, die lang nauw verbonden was aan het festival. Zijn dood werd bekendgemaakt door het Institut Lumiere in Lyon en de Franse regisseur Bertrand Tavernier. “Pierre was een superontdekker van filmmakers”, twitterde Tavernier, “met een onwaarschijnlijke nieuwsgierigheid.” Rissient zou onder meer het werk van Jerry Schatzberg, Francis Ford Coppola, Quentin Tarantino, Jane Campion en Abbas Kiarostami naar een groter publiek helpen brengen. Hij was zelf het onderwerp van niet minder dan twee documentaires: Man of Cinema (2007) van Variety-filmcriticus Todd McCarthy en Gentleman Rissient (2016) van het trio Benoit Jacquot, Pascal Merigeau en Guy Seligmann. Toch was de man niet onomstreden, schrijft datzelfde vakblad Variety. In Azië, waar Rissient aanvankelijk goed lag, verspeelde hij door zijn dominante persoonlijkheid alle goede wil. Ook het Institut Lumiere erkent dat in een reactie op zijn overlijden. “Deze enigszins onbehouwen man heeft niet alleen vrienden gemaakt in de industrie. (…) Maar iedereen geeft blijk van een immens respect voor Rissients ‘oog’ en zijn compromisloze overtuigingen.”

Joost Broeren-Huitenga & Ronald Rovers