Braziliaanse filmmaker onder vuur

Probeert het ultrarechtse Braziliaanse regime van president Jair Bolsonaro filmmaker Kleber Mendonça Filho tot zwijgen te brengen? Het lijkt erop, want de Braziliaanse autoriteiten eisen een half miljoen dollar subsidie terug van de regisseur, die op het recente filmfestival van Cannes met Bacurau de juryprijs won. Vandaag verliep de deadline.

Wat gaat er met Kleber Mendonça Filho gebeuren? Vandaag, 3 juni, verloopt de deadline van de Braziliaanse autoriteiten aan Filho voor het terugbetalen van een half miljoen dollar subsidie. Filho, die op het afgelopen filmfestival in Cannes (waar zijn nieuwe film Bacurau de juryprijs won) opmerkte dat “heel, heel, heel veel dingen in het dagelijks leven vandaag in Brazilië dystopisch voelen”, is dat niet van plan. Het is de vraag wat er nu gaat gebeuren. Met de affaire lijken de ultrarechtse krachten in Brazilië af te willen rekenen met de regisseur. Steen des aanstoots is volgens Filho het protest van hem en zijn cast drie jaar geleden op de rode loper van het filmfestival van Cannes, waar Filho’s film Aquarius toen in première ging. Regisseur en acteurs protesteerden tegen de afzetting van de socialistische president Dilma Rousseff. “Er vindt een coup plaats in Brazilië”, stond op een velletje papier dat Filho omhoog hield.

Het protest is hen door rechts Brazilië niet in dank afgenomen. Onder president Michel Temer, de opvolger van Rousseff, kreeg (ultra)rechts de kans om de verondersteld linkse Braziliaanse filmwereld een lesje te leren. Het moest maar eens afgelopen zijn met kritische films over de Braziliaanse maatschappij en zaken als overheidscorruptie. Als intimidatie van de filmwereld moet Filho de subsidie, die hij in 2012 had gekregen voor zijn debuutfilm Neighbouring Sounds, terugbetalen. Inclusief doorberekening van inflatie komt dat neer op een half miljoen dollar. Wat is er aan de hand? Heeft Filho met subsidiegeld een luxueus leven geleid? Alles vergokt in een casino? Niets van dat alles: van de subsidie heeft hij keurig zijn debuutfilm gemaakt. Toch eisen de autoriteiten het geld terug, omdat hij regels zou hebben overtreden. Een onzinnige beschuldiging volgens Filho, die in een interview opmerkte dat de besteding van elke centavo subsidie in samenspraak met de autoriteiten gebeurde.

De filmmaker liet het er niet bij zitten en ging in beroep tegen de eis van terugbetaling. Die verloor hij met als uitspraak dat hij uiterlijk 3 juni een half miljoen dollar moet terugstorten. Hoe het nu verder gaat is onduidelijk. Volgens sommige berichten zal Filho een nieuwe rechtszaak aanspannen tegen de geldeisers. Er staat meer op het spel dan alleen zijn belang, benadrukte hij recent in een interview. ‘De grote vraag nu is of de Braziliaanse filmindustrie zal overleven, omdat er in alle subsidies wordt gesneden. Men doet dit met veel plezier. Het is onvoorstelbaar, maar films die gedraaid zouden worden, zijn afgelast.’