Bosch Art Film: architectuur en extravaganza

Outsiders, eigenzinnige types en tegendraadsheid. Daar staat Bosch Art Film voor, dat op 18 april voor de vierde keer van start gaat. Openingsfilm is Marwencol, over een getraumatiseerde Amerikaan die met GI Joe-poppen en Barbie’s een fictief Belgisch dorpje tijdens de Tweede Wereldoorlog nabouwt en ontdekt wordt door de New Yorkse galeriewereld.

Bosch Art Film werd drie jaar terug opgezet in het kader van Jheronimus Bosch 500, dat plaatsvindt in 2016. Het is dan een half millennium geleden dat de beroemdste kunstenaar van Den Bosch overleed. In de aanloop naar het feestjaar worden in Brabantse hoofdstad onder andere grootschalige kookwedstrijden, een laboratorium voor jong kunsttalent en een requiemreeks in de Sint-Janskathedraal georganiseerd. Plus een filmfestival dus, dat als enige in Nederland volledig gewijd is aan beeldende kunst, kunstenaars en kunstenaarschap.

‘In de eerste editie lag de nadruk meteen al sterk op outsiders’, vertelt Corinne Groot, die samen met Rob van de Ven en Ilona van Heeckeren verantwoordelijk is voor de programmering. ‘Jeroen Bosch was zelf ook een voorloper die niet altijd begrepen werd. Dat tegendraadse, dat eigenwijze zie je telkens terug in de programmering. Dit jaar hebben we daar het thema Extravaganza opgeplakt, een soort overtreffende trap.’

Het Extravaganza-programma, waarvan het zwaartepunt op de zaterdag ligt, is een ‘ode aan flamboyante individuen die de grenzen oprekken van seksualiteit, mode, kunst, geld en roem’. Een goed voorbeeld is The Legend of Leigh Bowery, een ode aan de in 1994 overleden kunstenaar, club promotor, slechte smaak-ambassadeur en ontwerper van uitzinnige kostuums (voor onder andere Boy George). Ook de documentaire over larger than life schildersmuze Mathilde Willink, Superpoes, ontbreekt niet. En als preview vertoont BAF de pilotaflevering van Queer Amsterdam, een dramaserie over de nieuwe hoofdstedelijke queer scene waarin de grenzen tussen homo, bi, trans en hetero totaal zijn vervaagd.

Girl with Black Balloons is een van de vele Nederlandse premières in het 28 titels tellende programma. Regisseur Corinne van der Borch portretteert de laatste bewoner van het Hotel Chelsea, New Yorks bohemienhol bij uitstek. Bettina, wiens studio sinds de jaren zestig is dichtgeslibd met nooit aan de buitenwereld getoonde kunstwerken, heeft zich afgezonderd van de wereld. Na de vertoning van de film zal er echter een gesprek met de regisseur plaatsvinden, waar Bettina per skypeverbinding aan deelneemt.

De vertoning van Advanced Style mag niet eens een officiële première heten. De film is nog niet helemaal af. Ari Seth Cohen en Lina Plioplyte komen speciaal over uit New York om exclusief materiaal te presenteren van hun documentaire in wording. Cohen bedacht drie jaar geleden een streetblog over stijlvolle senioren. De hoogbejaarde fashionista’s die daar de hoofdrol in spelen (en inmiddels een regelrechte internethit zijn), waren eerder al onderwerp van een boek en komen nu terug op het filmdoek.

Een andere rode draad door de afgelopen edities van BAF is architectuur, of in ieder geval de buitengewesten daarvan. Torre David gaat over 750 arme families die in de hoofdstad van Venezuela een niet afgebouwde wolkenkrabber kraken en er een stad-in-een-stad creëren. In Garbage Warrior ligt eco-architect Michael Reynolds, die zelfvoorzienende huizen bouwt van autobanden en bierblikjes, overhoop met de bureaucratie. En The Man Who Prints Houses draait om uitvinder Enrico Dini, volgens Groot ‘de vader aller 3D-printexperimenten’. De filmvertoning wordt gevolgd door een debat met architecten die 3D-printers inzetten bij hun werk.

Behalve films zijn er tijdens BAF ook videowerken te zien, van grootheden als Aernout Mik en Julika Rudelius maar ook aanstormende talenten als Emma van der Put. Speciale aandacht is er voor de eind 2012 overleden Moniek Toebosch. Niet alleen is haar Tempi en Intensiteiten uit 1988 te zien, maar ook de documentaire die kort voor haar dood over haar werd gemaakt en een selectie uit haar videowerk.

Hoewel BAF gelieerd is aan Jheronimus Bosch 500, zal het festival waarschijnlijk ook na 2016 gewoon blijven bestaan. ‘We zijn ieder jaar nog sterk gegroeid’, vertelt Groot. ‘Vorig jaar hadden we 3600 bezoekers en we verwachten er dit jaar weer meer. De ambitie om door te gaan is er.’

Edo Dijksterhuis