Ben Sombogaart over telefilm ZIELEMAN

De vijfde telefilm van 2011 is zieleman van Ben Sombogaart. Die gaat over "een eigenwijs mannetje dat zich voor het reilen en zeilen van zijn familie erg verantwoordelijk voelt," vat Sombogaart samen.

"Hij kijkt in de sterren en roept een vreemde man op," genaamd Zieleman (Bruno Vanden Broecke). "zieleman is actueel en maatschappelijk, omdat hij gaat over opgroeien. Dat is misschien niet politiek, maar hij vertelt wel over kinderen van deze tijd. Het is geen vrijblijvend sprookje."

Blanco (Michael Nierse) doet zijn trucs voornamelijk in een kerktoren met een gewei en sportbroekje als attributen, en bewegingen ter ondersteuning. Sombogaart: "Die bewegingen stonden uitgebreid in het script beschreven, maar ik koos ervoor de situatie aan Michael uit te leggen en te vragen: hoe zou jij dat doen? Al die bewegingen en dat zwaaien met z’n armen heeft hij dus zelf bedacht."

Soms komt bij die trucs een bepaalde dwangmatigheid kijken. Dat is iets wat iedereen kent, denkt Sombogaart. "Kinderen, maar ook volwassenen hebben last van dwangneuroses," legt de regisseur uit. "Ik had dat vroeger ook. Dan koos ik een getal en moest ik in zoveel handelingen in bed liggen of op school zijn, bijvoorbeeld. Soms moest ik dan, als ik in honderdvier handelingen op school wilde zijn, op het laatst enorme sprongen maken."

zieleman wijkt van de andere telefilms af door zijn uitgesproken absurdisme: de figuren doen denken aan Sombogaarts Annie M. G. Schmidtverfilmingen. "We zoeken altijd de uitvergroting op. Je ziet die rare volwassenen door de ogen van dat jongetje. Maar ze moeten herkenbaar en geloofwaardig blijven; we gaan niet onzinnig over de top."

Die vergroting van uiterlijke kenmerken zie je bijvoorbeeld bij Blanco en zijn broer (Robert de Hoog) met hun enorme kuiven, en bij de klusjesman Zieleman, die een kilt draagt van spijkerstof. "Bruno heeft van zichzelf dat mooie, rode lange haar en die kale kop, en dat hij in tegenstelling tot de rest Vlaams spreekt maakt hem al een buitenbeentje,’ begint Sombogaart. "Op weg naar de repetities zag ik toen een man in zo’n kilt. Niet één met ruitjes, maar een werkkilt."

En je ziet het terug in het straatbeeld. Sombogaart: "Het wijkje is heel intiem doordat de huizen dicht op elkaar staan, en we hebben alle auto’s weg gekregen; dat vervreemdt. Dat zijn we niet meer gewend."

Blanco’s verantwoordelijkheidsgevoel voor zijn gezin is uit het leven gegrepen, meent de regisseur: "Ik weet nog dat ik als klein kind met mijn oor tegen de deur stond te luisteren als mijn ouders ruziemaakten. Je was dan bang dat ze zouden scheiden of weglopen. Je kunt dan enorm in paniek raken. Elk kind kent die onmacht. Maar Blanco weet daar gestalte aan te geven: die gaat iets ondernemen."

Laura van Zuylen

zieleman wordt zaterdag 5 februari om 19:00 uitgezonden op Nederland 3.