170 Hz laat horen hoe doof klinkt

Vorige week werd bekend dat 170 Hz, de debuutfilm van regisseur Joost van Ginkel, op de komende editie van het Nederlands Film Festival in première gaat. Bijzonder aan de film is dat het geluidsontwerp de belevingswereld van doven en slechthorenden moet overbrengen.

De eerste keer dat Joost van Ginkel in het echt gebarentaal zag, was toen hij in Amsterdam langs een dovenontmoetingscentrum fietste. "Ik zag er een groep van vijftig mensen staan," vertelt hij. "Ik sloeg er in eerste instantie geen acht op en fietste verder, maar toen besefte ik dat er iets niet klopte. Ik stopte en keek om. Ik realiseerde me dat er geen geluid bij die mensen vandaan kwam, terwijl ze wel met elkaar in gesprek waren. Op dat moment werd ik gegrepen. Ik besloot dat ik op een dag een film wilde maken in deze taal."

Toen Van Ginkel jaren later op het idee kwam voor een zwart liefdesverhaal over twee tieners, besloot hij binnen een minuut dat ze doof moesten zijn. Die handicap paste goed bij het isolement waarin de hoofdpersonages zich bevonden. Bovendien gaf het Van Ginkel de kans een hele film te maken in die taal waar hij verliefd op was geworden. "Gebarentaal is echt zo ontzettend mooi. Bijna beeldpoëzie, echt prachtig."

Om de kijker zich in de dove personages Nick (Michael Muller) en Evy (Gaite Jansen) te laten verplaatsen, maakt Van Ginkel in 170 Hz veel gebruik van subjectief geluid. Point of hearing, noemt hij het naar analogie van de point of view in de cinematografie. Geluidsontwerper Marco Vermaas kreeg de opdracht om in het filmgeluid verschillende soorten doofheid weer te geven. Wanneer we Nick volgen, horen we bijvoorbeeld alleen extreem lage geluiden. Evy vangt alleen het hele hoge register op, terwijl we haar ook meemaken in een flashback naar een tijd dat ze meer hoorde. Het was niet de inzet om het geluid dat sommige doven horen exact na te bootsen, vertelt Van Ginkel. "We proberen in de bioscoop vooral het gevoel van die verschillende soorten doofheid te benaderen."

Beheerst Van Ginkel de gebarentaal van zijn personages inmiddels zelf ook? "Ik ging aanvankelijk met Gaite en Michael mee op les. Ik zal het maar eerlijk zeggen: ik ben niet zo’n hele snelle leerling, dus ik hield het tempo nogal op. Halverwege de derde les zei ik: nu is het mooi geweest. Na alle repetities herken ik de gebaren inmiddels precies, maar ik kan het zelf niet."

Erik Schumacher