Stanley Kolk over Alles van waarde

De Telefilms staan dit jaar – net als vorig jaar – in het teken van misdaad. Alles van waarde van regisseur Stanley Kolk toont ons de verborgen liefde tussen twee jonge mannen in een strenggelovige gemeenschap. “Een drugsbaas en de politieman die hem moet pakken, dat verhaal kennen we onderhand wel.”

Voor Stanley Kolk is Alles van waarde alweer zijn derde Telefilm in vier jaar. De vorm ligt hem goed, zegt de filmmaker; hij heeft kaders nodig waarbinnen hij kan kleuren of die hij kan ombuigen. De jaarlijks opgelegde thema’s van de Telefilm voorzien daarin. Bovendien gaf het traject hem een startpunt als regisseur. Kolk had toen hij begon aan die eerste Telefilm, De terugkeer van de wespendief, al naam gemaakt in de Nederlandse film- en tv-wereld, maar dan als editor, onder meer voor de serie Penoza. “Mijn eerste film maakte ik om meer gevoel te hebben bij het materiaal dat ik als editor pas in de postproductie onder handen krijg. Maar ik ontdekte tijdens het maken dat ik het regisseren zo tof vond, dat ik het niet bij één film wilde houden.”

Het thema van de Telefilms is dit jaar opnieuw misdaad. Hoe kwam u erop om binnen dit thema een film over homoseksuelen in een streng religieuze gemeenschap te maken? “Het plan was oorspronkelijk om een drieluik over identiteit te maken, maar tijdens het ontwikkelen spitsten we ons steeds meer toe op deze verhaallijn. Homohaat en geweld tegen homoseksuelen zijn helaas nog heel actueel. Elk type geweld heeft een nutteloosheid in zich, maar dit type geweld maakt me ontzettend boos en machteloos. Bijna vijftien jaar terug zag ik de film Milk, met Sean Penn als Harvey Milk [homoactivist en stadsbestuurder in San Francisco, AZ]. Ik was in shock dat die erkenning van de homogemeenschap toen pas op gang kwam, eind jaren zeventig. Dat gaf me echt rillingen over mijn rug. Een misdaadfilm in de clichévorm op televisie is een drugsbaas en een politieagent die dat probeert op te lossen. Penoza was heel leuk om te monteren, maar ik ken dat verhaal onderhand wel.”

Bij de Telefilms bepalen de verschillende omroepen mee welke scripts en films worden uitgewerkt. Uw film is gecoproduceerd en begeleid door de EO. Had het thema van homoseksualiteit binnen een gelovige gemeenschap hun speciale aandacht? “Zeker, voor de EO is dat iets waar ze sinds een aantal jaar veel aandacht aan besteden in hun programmering. Extra bijzonder, want ik heb zelf altijd het gevoel gehad dat de EO van oudsher een traditionele omroep is. Ze hebben een brede achterban met uiteenlopende geloofsovertuigingen, van conservatief tot vrijdenkend, en daarmee willen ze het gesprek over dit onderwerp faciliteren. Wel hebben we het er lang met de EO over gehad in welke kerkgemeenschap zich dit afspeelt. Scenarioschrijver Cecilie Levy en ik wilden dat niet specificeren, de omroep juist wel. Waarschijnlijk omdat de gebruiken binnen een bepaalde kerk goed in beeld moesten komen. Uiteindelijk zag ook de omroep in wat de moeilijkheid van specificeren zou zijn, dan zou je namelijk een zondebok aanwijzen en het open gesprek verhinderen.”

Alles van waarde is een fictiefilm, maar wordt gepresenteerd als een documentaire over het voorval, met acteurs die het script doorlopen maar die ook te zien zijn als de personages die dit meemaken. Een onwetende kijker zou zelfs kunnen denken dat deze film niet van Stanley Kolk is, maar van Esther de Konink zoals in het begin in beeld staat. “Klopt, het is een fake-documentaire, zogenaamd van de hand van De Konink, die je ook in de film ziet. Zij maakt de documentaire omdat ze de zus is van een van de slachtoffers van het homogeweld waar alles omdraait. Die illusie van film vind ik heel mooi. Op de poster staat ook dat het haar film is, pas bij de kleine lettertjes onderaan zie je mijn naam. Wat mij betreft waren we daar trouwens nog verder in gegaan, dat ik tegen jou had gezegd dat Esther er vandaag niet bij kon zijn. Vanwege het serieuze onderwerp hebben we toch besloten zo open en bloot mogelijk te benoemen dat het mijn film is. Dit is niet het onderwerp waarbij je je als kijker voorgelogen wilt voelen.”

Er is nu een flinke discussie gaande, onder meer over heteroseksuele acteurs die homoseksuele personages spelen, maar ook over wat iemand wel of niet kan zeggen vanuit zijn eigen achtergrond. Hoe staat u daar tegenover als heteroseksuele man die dit verhaal vertelt? “Ik ben me heel bewust van die discussie, die moet ook gevoerd worden. Wat betreft de casting vind ik dat zelf nog wel moeilijk. Ik had het gek gevonden om aan mijn acteurs te vragen wat hun geaardheid is. Dat zou er ook niet toe moeten doen.
“Wat je helaas ziet is dat iemand die in een protestmars om erkenning vraagt, nu vrij snel op een conflictsituatie stuit. Vanuit de minderheid is het moeilijk een punt te maken. Het is de witte hetero mens die nu aan zet is om de boel te normaliseren in onze samenleving. Als hetero kan je vanuit je meerderheidspositie makkelijker zeggen: dit moeten we anders doen. Wees uitnodigend, maak anderen duidelijk dat ze onderdeel zijn van het geheel. Dat is ook wat ik met deze film probeer te zeggen.”

Alles van waarde wordt op 3 oktober om 20:20 vertoond op NPO3.