Sander Houwaart over Het perfecte leven

'Perfect is een spannend woord'

De hele zomer interviewt de Filmkrant vers afgestudeerd filmtalent van verschillende academies. Deze week vertelt Sander Houwaart (AKV|St.Joost) over de documentaire Het perfecte leven, waarin hij de degelijkheid van zijn opvoeding onderzoekt. “Volgens de meesten is het perfecte leventje van negen tot vijf, met een hond, een koophuis en twee kinderen.”

Sander Houwaart begon zich steeds meer te verdiepen in narcisme, maar hoe paradoxaal het ook klinkt: een film over zichzelf maken was wel het laatste waar hij aan dacht. Totdat een docent hem vroeg waar die fascinatie voor narcisme toch vandaan kwam, of dat niet het ware onderzoek was? “Daarop ben ik gaan onderzoeken hoe ik ben opgegroeid en wat ik daaruit heb meegenomen. Al was ik wel bang dat wat ik dan zou maken helemaal nergens over zou gaan. Dat ik zou eindigen met een kabbelfilm.”

Om de – in Houwaarts eigen woorden – degelijkheid waarmee zijn ouders hem hebben opgevoed in beeld te brengen, vroeg hij of hij ze mocht filmen bij alledaagse handelingen. “Ik richtte me allereerst op het vastleggen van routine over verschillende dagen. Daarna zou ik wel kijken wat voor film ik zou maken.”

Die routinematige handelingen komen in Het perfecte leven op een paar momenten terug als split screens die de sleur (en voor sommigen wellicht geruststelling) verbeelden. Hoe kwam je erop beelden van dezelfde handelingen op verschillende dagen naast elkaar te zetten? “Dat kwam eigenlijk puur toevallig. Ik had die shots gemaakt en zette ze even naast elkaar, om te kijken wat ik nou precies had. Op een gegeven moment, uit het niks, speelden ze allemaal gelijktijdig af. Dat zag er superinteressant uit, en in zekere zin ook komisch. Daardoor ben ik beelden naast elkaar gaan zetten om naar een opbouw te werken. Op die manier krijgt de kijker door dat het om verschillende dagen gaat, maar dat elke dag hetzelfde gebeurt.”

Sander Houwaart

Pas daarna kwam het hele traject van ‘wat is mijn inhoud eigenlijk’? “Ja, in zekere zin wel. Het eerste half jaar ben ik met het onderzoek bezig geweest. Ik dacht eerst nog aan een installatie, maar ik wilde toch ook wel graag een film maken. Zo kwamen geleidelijk de interviews met mijn ouders erbij, waarin ik vragen ging stellen over hoe hun geregelde leven dan is. Ik ging ook steeds meer in scènes denken. Bijvoorbeeld door dilemma’s op te werpen, ze met dingen te confronteren, of door mijn ouders, maar ook mijn broer en oma’s, te vragen iets te doen. Ze daarbij provoceren was eigenlijk vooral om wat spanning te creëren in de film en het entertaining te houden. Ik liep namelijk nog steeds wel met de vraag: wat vertelt dit nou eigenlijk? Juist op die manier, door steeds verder uit te bouwen, werd het als een soort puzzel samen een film.”

Het perfecte leven heeft ook best wel een komische toon. Hoe zoek je die grens op zonder je ouders te kijk te zetten? “Dat is de eeuwige strijd, denk ik. Het was een voordeel dat ik met mijn familie werkte want ik kon er altijd naartoe, ik kon er altijd weer draaien. Als ik nog wat nodig had, dan zei ik: ‘Trek nog een keer dezelfde kleding aan’. Maar het grote nadeel is dat iedereen mijn familie gaat zien en daardoor krijg ik te maken met hun gevoelens. Uiteindelijk is onze goede band belangrijker dan een voor hen pijnlijke film maken. Ik heb weliswaar geen geweten tijdens het draaien, maar achteraf in de montage ga ik wel na wat echt niet kan. Wanneer zet ik ze echt voor lul? Ik denk niet dat ik dat in deze film gedaan heb; daarin heb ik alleen op mijn gevoel kunnen afgaan.”

Je documentaire bekijkend bekruipt je het gevoel dat jij dat perfecte leventje zoals jouw ouders dat hebben juist wilt ontvluchten. “Nou, dat was na mijn onderzoek het eerste idee. Maar al snel kwam ik erachter dat ik het ook wel heel interessant vond om die degelijkheid juist te omarmen, om het daarover te laten gaan: het leek ook gewoon een perfect leventje dat wij thuis hadden. En ik kwam daar telkens weer op uit. Als ik iemand vroeg het perfecte leventje te omschrijven, dan was altijd het antwoord: ‘Dat is van negen tot vijf, met een hond, een koophuis en kinderen.’ Vandaar dat ik mijn film ook zo genoemd heb. Los van of het echt perfect is of niet. Dat is voor iedereen persoonlijk in te vullen. Dat maakt een woord als perfect ook zo spannend, want wat is dan perfect?”


Diverse afstudeerfilms zullen te zien zijn op het Nederlands Film Festival dat van 27 september t/m 5 oktober plaatsvindt in Utrecht.