Sacha Polak over Nieuwe tieten

Zonder schaamte of ijdelheid

  • Datum 26-09-2013
  • Auteur
  • Deel dit artikel

In de documentaire Nieuwe tieten maakt Sacha Polak ons deelgenoot van haar twijfels om haar borsten preventief te verwijderen omdat ze hetzelfde gen heeft als haar op 29-jarige leeftijd overleden moeder. "Ik wilde van iets naars iets moois maken."

Net als actrice Hannah Hoekstra in Sacha Polaks debuut Hemel, laat Polak in Nieuwe tieten veel van zichzelf zien. "Als je een film maakt over het wel of niet preventief verwijderen van je eigen borsten dan kan je jezelf niet níet laten zien, maar moet je laten zien hoe het echt is. Vijf jaar geleden besloot ik om mezelf heel af en toe te filmen, met het idee om er misschien een film van te maken. Toen ik bijna 30 was en de leeftijd naderde waarop mijn moeder overleed, besefte ik dat dit het moment was om hier serieus een film over te maken. Ik wilde van iets naars iets moois maken.  En ik had toentertijd zelf veel behoefte aan zo’n soort documentaire, mij had het wel getroost als er zo’n film was geweest. Het is handig dat Angelina Jolie net de publiciteit heeft gezocht met eenzelfde erfelijk gen, want nu hoef ik niets meer uit te leggen, ik hoef alleen maar te zeggen: wat Jolie heeft, heb ik ook."
"Ik wilde lang niet met kanker bezig zijn, maar de documentaire dwong me om erover na te denken. Het gaf me focus en maakte dat het zelfs leuk werd om ermee bezig te zijn. Maar ik weet niet of ik het dankzij mijn documentaire beter verwerkt hebt, ik ben geen therapiepersoon, ik hou me daar niet mee bezig. Bij Hemel heb ik huilende mensen om me heen gehad die ik moest troosten, dat zal misschien nu ook gaan gebeuren. Ik zal vast verhalen te horen krijgen van mensen die met hetzelfde probleem te maken hebben, maar de film is gewoon de film en daarna wil ik er eigenlijk los van staan."

Buffalo Bill
In het begin twijfelde Polak hevig of een preventieve operatie wel nodig was, terwijl haar vader met hele heldere argumenten op haar inpraatte om het wel te doen, omdat hij na zijn vrouw niet ook nog zijn dochter wil verliezen aan dezelfde ziekte. "Het was voor mij allemaal heel abstract. Ik wist niet wat ik moest voelen want het is heel vreemd als iemand je vertelt dat je waarschijnlijk over tien jaar ziek wordt. Daar moet je dan ineens iets mee. Ik kon het toen ook nog wel wat rekken, een borst heeft tijd nodig om de kanker te ontwikkelen; mijn moeder had erge pech dat ze het al op 29-jarige leeftijd kreeg. Ik bleef maar twijfelen, ik zag mezelf gewoon niet naar het ziekenhuis gaan om de operatie te ondergaan. Niet dat ik dacht dat mij niets kan overkomen, want ik ben altijd met dood bezig geweest. Maar ik wilde liever nog even wachten, want stel je voor dat er morgen ineens een geneesmiddel op de markt komt. Of ik vroeg me af of het beter was om pas een deel van mijn borst pas weg te halen als ik daadwerkelijk kanker had. Mijn vader raadde me ten stelligste aan om mijn borsten weg te halen, maar voor anderen is de keuze makkelijker te maken dan als je het zelf moet ondergaan.
"Dat veranderde toen ik iets ouder werd. Ik wil ook graag een kind maar ik wil niet dat de geschiedenis zich herhaalt, ik kan het mijn vader en vriend niet aandoen om kanker te krijgen. Maar echt actie ondernemen was een heel ander verhaal, totdat ik de Belgische chirurg Blondeel ontmoette en dacht: jou vertrouw ik. Het twijfelen is goed geweest, ander had ik allang siliconenborsten gehad, wat in Nederland gebruikelijk is terwijl in België een beter alternatief wordt geboden, namelijk het gebruik van eigen weefsel. Na de operatie voelde ik me wel als de vrouwen van seriemoordenaar Buffalo Bill uit Silence of the Lambs, met van de genaaide huiden om zich gedrapeerd. Ik had ineens een vreemd lichaam waar ik opnieuw aan moest wennen, dat was vrij ingrijpend."
Ook Polaks vader en vriend schromen niet om zich van hun mindere of kwetsbare kant te laten zien. Hoewel hun verhaal zich vanaf de zijlijn ontrolt, spelen ze een belangrijke rol, met hun twijfels en gevoel van machteloosheid. "Ik was al met films bezig toen ik mijn vriend Rutger leerde kennen, en in het begin zei hij wel eens ‘moet dat nou’, maar langzamerhand vond hij het oké dat ik hem filmde. Mijn vader Hans Polak en mijn stiefmoeder Meral Uslu (in de film te zien als cameravrouw, mg) zijn beide filmmakers, ze weten hoe het werkt, ik hoef hen niets uit te leggen. Ze hebben allebei films gemaakt waarin hun familie een rol speelt, Meral maakte De kinderen van mijn vader, heel persoonlijk, en een film over haar zusje, en mijn vader heeft een film gemaakt over mijn oma en haar vlucht naar Zwitserland."

Dubbelleven
Polak is op dit moment haar nieuwste film aan het draaien, Zurich (eerst Luna geheten), waarin ze eenzelfde stijl hanteert als in Hemel, maar de schaal van deze in België en Duitsland opgenomen roadmovie is veel groter. Het gaat over een vrouw in Zürich die ontdekt dat haar overleden man, een vrachtwagenchauffeur, een dubbelleven leidde: hij bleek nog een ander gezin te hebben. "Ik probeer opnieuw een eerlijke emotie te laten zien. Het gaat tegelijkertijd over rouw en bedrog, twee van de meest heftigste dingen die er zijn."
"Als Hemel niet zo goed ontvangen was had ik mijn nieuwe film niet kunnen maken, nu het zo moeilijk is om geld te krijgen. Er is natuurlijk altijd te weinig geld om de dromen van iedereen waar te kunnen maken. Maar er worden te veel mensen opgeleid die geen werk vinden, dat is echt heel rot. Als Zurich een misbaksel wordt dan moet ik ook op zoek naar een andere baan. Als het slecht gaat weet ik niet hoe lang ik dat vol ga houden. Ik ben niet iemand die met honderd dingen tegelijk bezig is. Ik wil zorgvuldig uitwerken waar ik mee bezig ben. Je stopt zeker vier jaar van je leven in een film, en dan wil ik geen dingen doen die ik maar half leuk vind."
Polak heeft Helena van der Meulens scenario van Zurich verder ontwikkeld tijdens een prestigieuze residency in Berlijn. "Nu ik die residency heb gedaan gaan er steeds meer deuren voor me open. Iedereen krijgt daar een eigen coach, en je ontmoet er allerlei toffe regisseurs, waarvan sommige al vijf films in de competitie van de Berlinale hebben gehad, of iemand als Samuel Maoz, die een Gouden Leeuw heeft gewonnen. Het is fijn om met zulke mensen te praten, met iemand die Jack Nicholson wil strikken voor een rol, of twijfelt tussen Juliette Binoche en Nicole Kidman. Dat is erg leerzaam. Het is goed om even uit je natuurlijke omgeving weg te zijn. Ik ben nu ook mijn eigen scenario aan het schrijven, waarvoor ik Turks aan het leren ben."
Maar eerst is er Nieuwe tieten, die op het Nederlands Film Festival in première gaat. Bezoekers die Polak nog niet kennen, maken haar dan op haar meest intieme momenten mee, als ze huilt om een weer een uitgestelde operatie bijvoorbeeld. "Ik twijfelde of deze of veel andere scènes erin moesten, maar toch voelde ik nergens schaamte of ijdelheid. Ik zie er niet uit gedurende de film, maar het interesseert me niet dat ik daar met een snotneus zit. Ik heb geprobeerd om eerlijk te vertellen hoe het was. De camera stond op een statief in de kamer, wat in het begin heel gênant was want ik kraamde veel onzin uit. Maar op andere dagen gebeurde er wel iets wat er toe doet. Ik vroeg me wel vaak af: willen mensen dit wel zien? Heel lang heb ik gedacht dat het ook moest gaan over kanker in Afrika en China of zo, en niet alleen over mezelf, want ikzelf ben niet interessant genoeg. Maar in de montage bleek dat het verhaal wel groot genoeg is."

Mariska Graveland

Nieuwe Tieten gaat op 28 september in première op het Nederlands Film Festival en is daarna te zien in diverse bioscopen in het land. Op 7 oktober wordt de documentaire uitgezonden om 22.55 uur op Nederland 2 bij NCRV Dokument. Hemel is 4 oktober op tv te zien.