Rada Sesic over het Eastern Neighbours Filmfestival

De wereld zou er beter voorstaan als (buur)landen meer interesse in elkaars cultuur zouden hebben, stelt Rada Sesic, oprichter en directeur van het Eastern Neighbours Film Festival. Ze weet waarover ze het heeft, want Sesic vluchtte als begin dertiger van de oorlog in Sarajevo naar Nederland.

Ze voelt zich niet goed sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, zegt Rada Sesic met vermoeide stem. “De herinneringen aan de oorlog in Bosnië komen terug. Terwijl ik die maar kort heb meegemaakt in Sarajevo. Een paar maanden na het uitbreken ervan in 1992 vertrok ik met de bus uit de stad, toen dat nog net mogelijk was.”

Ze had er zeventien jaar gewoond nadat ze als achttienjarige haar geboortestad in Kroatië had verlaten om in Sarajevo een leven op te bouwen. Dat lukte goed. “Ik maakte korte documentaires, schreef in een filmmagazine en presenteerde een filmprogramma op tv.”

De schok was groot toen ze als begin dertiger in Nederland belandde. “Ik woonde in Utrecht in een klein kamertje, kende niemand en moest helemaal opnieuw beginnen” Met een lachje: “Mijn normale leven in Sarajevo was veranderd in een minimalistisch bestaan. Een mechanisch leven van slapen en tv kijken. Dag en nacht keek ik naar de oorlog op CNN en de BBC. Dat doe ik nu ook weer. Ik kijk ’s ochtends nooit televisie, maar sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne zet ik meteen de tv aan als ik opsta. Ik ga slapen met beelden in mijn hoofd die sommige mensen niet willen zien, maar ik wel, want ik wil weten wat er gebeurt.”

Nieuwsgierig
Als Sesic iets leerde dertig jaar geleden in dat benauwde kamertje in Utrecht is het dat er niets gebeurt als je niet zelf stappen zet. Ze ging schrijven voor filmtijdschriften Skrien en de Filmkrant. Ze maakte de documentaires A Room Without a View (over haar benauwende eerste tijd in Nederland) en Soske, en een korte dansfilm. Ze was programmeur voor diverse festivals en gaf les over de Indiase cinema op de Universiteit van Amsterdam.

Omdat Sesic merkte dat de Oost- en Zuid-Oost Europese cinema in Nederland weinig bekend was, richtte ze in 2008 het Eastern Neighbours Film Festival op. Het woord ‘neighbours’ koos ze niet voor niets, want Sesic is ervan overtuigd dat als buurlanden elkaars cultuur beter leren kennen dat tot een betere relatie leidt. Zoals het in het missie-statement van het festival staat: ‘Ons doel is om culturen samen te brengen om zo meer kennis en tolerantie te creëren.’

De oorlog in Oekraïne toont opnieuw het belang hiervan, zegt Sesic. “We moeten nieuwsgierig zijn naar elkaars cultuur, leren van elkaars geschiedenis. Mensen verdiepen zich nu pas in de relatie tussen Oekraïne en Rusland, maar wij hadden na de Russische bezetting van de Krim in 2014 al een programma met Oekraïense films.”

Op de dertiende editie van het festival zijn deze maand ruim vijftig films te zien, waaronder twee Oekraïense documentaires. In The Rain Will Never Stop volgt Alina Gorlova een uit Syrië gevluchte Koerdische jongen, die in de oorlog in Donbas als Rode Kruis-medewerker hulp verleent. Gorlova zou het festival bezoeken, maar dat gaat niet door, zegt Sesic. “Ze is in Kyiv en legt vast wat daar gebeurt.”

Kebab
De tweede Oekraïense film in het programma is The Earth Is Blue As an Orange van Irina Tsilyk. De documentaire portretteert een vrouw die tegen de klippen op een veilig thuis wil creëren voor haar kinderen in het oorlogsgebied Donbas. Voor zulke films uit Oost- en Zuid-Oost Europa heeft Sesic het festival opgericht. “Ik wil geen films over deze landen van regisseurs die er niet wonen, maar vanuit het point of view van regisseurs die er leven. Wie vertelt het verhaal, daar gaat het om.”

Dat zijn niet allemaal treurige verhalen, benadrukt ze met een verwijzing naar Not So Friendly Neighbourhood Affair, de openingsfilm van Danis Tanovich, die twintig jaar geleden met No Man’s Land de Oscar voor beste internationale film won. “Het is een komedie over wie de beste kebab maakt in Sarajevo, met een grappige bijrol van muzikant en componist Goran Bregović.”

Op de valreep ruimt ze een mogelijk misverstand uit de weg. “Het festival is niet voor de diaspora van mensen uit Oost- en Zuid-Oost Europa. Nou ja, natuurlijk óók voor hen, maar het is vooral voor het Nederlandse publiek. Dat kan op het festival andere perspectieven ruiken, voelen en ontdekken.”

Eastern Neighbourhoods Filmfestival | 20 t/m 24 april 2022 | Filmhuis Den Haag