Nina Karim van Oort over Door Wilskracht Sterk

De Filmkrant spreekt de regisseurs van de nieuwe reeks korte documentaires gemaakt in het kader van Teledoc Campus. In Door Wilskracht Sterk richt Nina Karim van Oort haar camera op een muziekvereniging in een Arnhemse volkswijk. “Als je tegenwoordig als vereniging of individu jezelf niet kan verkopen, dan ben je helaas niets waard.”

Zelf komt ze uit Arnhem Noord, maar Nina Karim van Oort had wel al gehoord van de karakteristieke muziekvereniging aan de andere kant van de Rijn, in Malburgen (Arnhem Zuid). Door Kunstbedrijf Arnhem werd ze gevraagd een kort videoportret te maken van een van de leden. Ze voelde zich zo op haar plek in de vereniging dat ze wist dat ze er meer over moest vertellen. Die aandrang werd alleen maar sterker toen ze hoorde dat het bestaan ervan op de tocht stond. “Maar voor mij ging het vooral om dat gevoel dat ik naar binnen werd gezogen die eerste middag dat ik daar kwam en de warmte die ik voelde. Dat was voor mij een reden om deze film te gaan maken. Meer nog dan het drama dat er speelt.”

Ben jij zelf een verenigingsmens? “Blijkbaar wel. Ik voel me heel erg aangetrokken tot gemeenschappen. Ik geloof erin dat we elkaar meer nodig hebben dan we toegeven en daar ben ik ook naar op zoek. Ook in Amsterdam, waar ik woon: ik werk daar op de Noordermarkt, de biologische markt, al bijna acht jaar. Volgens sommigen is dat een suf bijbaantje, maar een van de dingen die maakt dat ik daar graag werk is dat wanneer je daar binnenloopt je echt in een soort dorp komt waar iedereen elkaar kent. Een behapbare plek binnen die grote stad. Ik vind het heel fijn om ergens onderdeel van uit te maken en tussen de mensen te zijn.”

In jouw film gaat het jou dus ook meer om het groepsgevoel? “Ja, maar dat was met het schrijven best ingewikkeld. In het begin werd het ook niet helemaal begrepen. Wanneer je een filmplan schrijft voor een korte documentaire en meerdere personages wil volgen, lijkt het al snel te veel. Als je in tekst uitlegt welke rol en functie al die mensen in de vereniging hebben, voelt dat voor een lezer als iets dat in vijfentwintig minuten niet vast te leggen is. Terwijl je in de realiteit vaak binnen enkele seconden een situatie begrijpt. Zoals mensen bij sollicitaties al in de eerste vijf seconden een inschatting maken. In film is het net zo; ik denk dat je de kijker daar wel in mag vertrouwen.”

Wat opvalt aan je film is dat je in de meeste scènes zowel de vloer als het plafond filmt, waardoor het telkens een soort kijkdoos wordt. Hoe ben je daar opgekomen? “Dat was een hele bewuste keuze. Ik laat me graag inspireren door theater. De arena waarin mijn personages zich bevinden is erg belangrijk. Het is een soort podium. Door de wijde kaders ziet de kijker de wisselwerking van mensen met hun omgeving. Hoe iemand beweegt door een ruimte, of ten opzichte van een ander. Maar vooral ook ten opzichte van de muren. Die muren zijn hier zo belangrijk omdat dit hele verhaal daarover gaat. Het zijn muren die heel weinig waard zijn, best wel toe aan renovatie, maar voor deze mensen hebben ze een enorme waarde. Ik kon geen film maken waar de muren geen onderdeel van waren.”

Zie jij je film als een sociale aanklacht? “Ja, zeker. Absoluut. Het gaat voor mij over iets dat wel vaker aan de orde zou moeten komen. Op dit moment is het zo dat als je jezelf niet goed weet te verkopen je ook geen waarde lijkt te hebben. Alsof je zo van de kaart te vegen bent. Dat vind ik zo’n ontzettend rare manier om betekenis te meten. Subsidies worden zo bijvoorbeeld uitgekeerd: alleen als je jezelf goed kan presenteren, kan je aanspraak op geld maken. Dat economische model waarin we leven vind ik zo bizar.”

Ik zie een parallel met wat je omschrijft over het plan dat je voor deze film moest indienen… “Ja, alleen denk ik wel dat ik met mijn achtergrond van de Filmacademie de wind mee heb. Ik heb mogelijkheden en zie veel mensen die dat niet hebben. In het specifieke geval van deze vereniging gaat het ook om een gebouwtje zonder ramen. Je ziet niet wat zich daarbinnen afspeelt, die mensen zijn dus onzichtbaar. Terwijl zichtbaarheid alles is. Ik heb er niet echt een oplossing voor, maar ik vind het wel cru dat een film als de mijne nu de enige manier is om zichtbaarheid te geven aan een vereniging zoals deze. Iets wat maakt dat bijvoorbeeld een gemeente meer in het vizier krijgt wat er speelt.”

Maar ook cru dat dat nodig is, toch? Dan zou er op elk sociaal misstand een filmmaker moeten zitten? (lacht) “Als dit soort onrecht dan meer gezien wordt, dan eigenlijk wel ja.”

Door Wilskracht Sterk wordt op zondag 15 december om 23.15 uur uitgezonden op NPO 3.