Mario Gonsalves over Patroon

De hele zomer interviewt de Filmkrant vers afgestudeerd filmtalent van verschillende academies. Deze week vertelt Mario Gonsalves (HKU) over Patroon, zijn meditatieve portret over volwassen worden in de Bijlmer. “Met deze film wilde ik voorbij de stereotypen gaan.”

Zowel heel persoonlijk, als ver van huis. Zo zou je het verhaal van Mario Gonsalves’ afstudeerfilm Patroon kunnen karakteriseren. Het dromerig geschoten portret volgt de jonge Curaçaoënaar Malik (Aldaïr Pieters) nadat hij met z’n moeder Zoraya (Jasmine Sendar) voor een betere toekomst naar Nederland is verhuisd. Dat nieuwe leven in de Bijlmer gaat niet over rozen – Malik botst met een van zijn vrienden, Zoraya kiest voor een verkeerde man – maar met vallen en opstaan vindt de bedachtzame jongen langzaamaan zijn weg naar volwassenheid.

Hoe ontstond de film? “Het idee kwam tijdens een kleine burnout vorig jaar. Ik was bezig met mijn afstuderen, maar werkte daarnaast ook als cameraman en regisseur van videoclips. Die twee intensieve bezigheden groeiden me boven het hoofd. Ik besloot me even terug te trekken bij mijn familie op Aruba en ontmoette daar mijn oude vrienden weer. Het viel me op dat ze veel relaxter in het leven stonden dan ik, ondanks dat ze veel minder hadden. Dat confronteerde me met mijn zelfingenomen blik – constant maar dat najagen van klussen en succes. Terugkijkend op mijn leven zag ik ineens de kracht van mijn moeder, die me alleen heeft opgevoed, en de moeilijkheden die ik had om mijn plek te vinden in Nederland. Daar wilde ik een film over maken.”

Je verhaal vond je op Aruba, maar de film speelt in Amsterdam Zuid-Oost. Waarom daar? “Verschillende redenen. Ten eerste omdat ik er een korte film geschoten had en ik het een inspirerende plek vind. Daarbij wilde ik iets doen met de beeldvorming die er in Nederland heerst rondom jongeren met een Caribische achtergrond. Veel daarvan is negatief. We zijn ‘Antillianen’ wanneer het over criminaliteit gaat, maar een succesvol sporter wordt ineens wel als ‘Nederlander’ geclaimd. Als Arubaan herken ik dat in mijn dagelijks leven. Om erbij te horen speelde ik vaak iemand anders, of mat me een identiteit aan die ik niet had. Dat schuurt. Uit schaamte probeerde ik mijn niet-perfecte Nederlands bijvoorbeeld te verbergen. Dan zei ik liever niets. Maar inmiddels ben ik er trots op, het is wie ik ben.”

Taal is sowieso een belangrijk thema in de film, er worden bijvoorbeeld veel verschillende talen in gesproken. “Dat hoort bij het kijken voorbij het stereotype. Als je alleen dat niet-perfecte Nederlands ziet, heb je een verkeerd beeld. Op Aruba spreek je naast het Nederlands bijvoorbeeld ook Engels, Spaans en Papiamento. We hebben meer referentiepunten dan alleen Nederland. Daarnaast benadrukken die verschillende talen ook de dubbele identiteit van Malik. Thuis met zijn moeder spreekt hij Papiamento, maar op straat is dat Nederlands. Hoe daarmee om te gaan? Ik denk dat voor elke Antilliaan in een ander land wel bekend voortkomt.”

Ook de manier waarop je je hoofdpersonen in beeld brengt is anders dan we gewend zijn. Vaak in magisch licht en vanonder, bijna als mythische figuren. “Het moest larger than life zijn, maar niet perfect. We denken bij de Bijlmer vaak aan een harde wereld, maar dat is niet helemaal waar. Natuurlijk is er machismo, maar er is ook een emotionele kant. Veel van die jongens zijn diepe denkers, hebben een rijk gevoelsleven. Dat ervoer ik ook terug op Aruba. Van veel van mijn vrienden dacht ik dat het macho-types waren, maar wanneer je de tijd neemt voor een gesprek blijken ze een diep gevoelsleven te hebben. Die dynamiek wilde ik ook in de film laten zien, en de toeschouwer uitnodigen om voorbij de buitenkant te kijken.”

In tegenstelling tot de meeste afstudeerders, lijk je me iemand die ook het daadwerkelijke produceren van je film ook leuk vind. (Lachend) “De HKU heeft veel regisseurs, dus wat betreft het produceren moet het je zelf maar uitzoeken. Ik heb vrienden gevraagd om mee te helpen. We hadden een indrukwekkend productieboek in elkaar gezet en hebben Vice zover gekregen dat ze meededen als productiepartner. Ik hou ervan om me met mensen te omringen die hetzelfde denken en wilde graag een film maken die ik als jonge Arubaan zou willen zien. Hoofdrolspeler Aldaïr Pieters had hetzelfde. Hij komt van Curaçao en zei telkens: ‘Ik wil mijn eiland laten shinen.’ Dat was de drijfveer van de hele filmproductie.”

Wat gaan we hierna van je horen? “Mijn droom is om een film te maken over Mitch Henriquez. Ik kende hem, zijn weduwe is bevriend met mijn moeder. Dat is weer zo’n blik voorbij het stereotype. Iedereen denkt bij Mitch meteen aan het incident dat hem het leven kostte, en dat is logisch want dat is alles wat de media over hem laten zien. Maar ik wil verder kijken, laten zien wie hij nog meer is; de mens Mitch. Het is belangrijk dat we hem leren kennen.”

Patroon is samen met de korte films Pariba (Aramis Gonzalez) en Ik ben (Mirella Muroni) vanaf 24 maart 2021 te zien via streamingplatform Pepr (Picl).