Manon Beernink over Adem stilte

Tijdens de coronacrisis werd eenzaamheid onder jongeren opeens een hot topic. Manon Beernink studeerde deze zomer af met Adem stilte, een film over dit onderwerp dat haar al ver voor de crisis bezighield. “De eenzaamheid waar ik het over wil hebben draait om met superveel mensen zijn, maar daar volledig buiten staan.”

Na een puberteit vol onzekerheid en eenzaamheid wist Manon Beernink al in haar tweede studiejaar aan kunstacademie St. Joost dat ze iets rond dit thema moest maken. Docenten wezen erop dat pijnpunten moesten worden opgezocht voor goed werk. Beernink knoopte dat goed in haar oren maar de tijd was nog niet rijp, en het liet op zich wachten. Hoewel ze merkte dat het onderwerp als een rode lijn in haar werk zat, vooral als details die erin verstopt zaten, was ze er nog steeds niet klaar voor toen haar afstuderen naderde. Ze besloot maar gewoon te beginnen.

“In mijn onderzoek naar dit onderwerp las ik een stuk van Sartre. Hij beweerde dat je in slecht gezelschap verkeert als je je eenzaam voelt wanneer je alleen bent. De eerste keer dat ik dat las was ik verontwaardigd. Als ik hier nu na de lockdown op terugkijk, hebben we wat hij zegt allemaal in de praktijk meegemaakt: iedereen zat op zijn kamer, muren die op je afkwamen. Terwijl we allemaal in ons eigen kamertje aan het rondhangen waren, kon niemand chill zijn met zichzelf. Mijn generatie wil van alles, maar heeft de ander daarbij nodig. We willen onszelf constant laten zien.”

Je begon aan Adem stilte toen de coronacrisis uitbrak. Het onderwerp ervan, eenzaamheid onder jongeren, werd tijdens de crisis opeens meer belicht. Heeft dat jouw blik erop veranderd? “Niet mijn blik op het thema, maar corona werd zo’n groot onderdeel van het dagelijks leven, dat we er voor mijn film opeens niet meer omheen konden. Het voelde alsof we middenin een belangrijk stuk geschiedenis zaten, dus waarom zou ik dat niet vastleggen? Het gevoel van de tijd volledig kwijt zijn, bepaalde uiteindelijk de structuur van de film: alles zit door elkaar, want wat maakt het nog uit, wij wisten zelf ook niet meer wat voor of achter was. (Ze lacht.) Voor de editor was dat heel chill, die kon helemaal losgaan. De film lijkt op een videoclip, omdat het maar door raast en doet. Dat geeft het ontheemde gevoel ook goed weer. De eenzaamheid waar ik het over wil hebben draait niet om alleen achter de geraniums zitten, maar om het voorbijrazen van het leven. Je eenzaam voelen terwijl je met superveel mensen bent, maar er voor je gevoel compleet buiten staat.”

De eenzaamheid in je film is er een van niet mee kunnen doen en geen aansluiting vinden, is dat volgens jou de meest voorkomende vorm van eenzaamheid onder jongeren? “Ja dat denk ik wel, maar ik denk ook dat we met een heleboel nieuwe soorten eenzaamheid te maken krijgen. Jongeren die meelopen in trends en die zoekend zijn naar zichzelf, niet meer weten wat te doen. Aan de andere kant zijn er ook grote tegenstrijdige dingen die kunnen overweldigen: we hebben het hier hartstikke goed maar we hebben duizenden keuzes aan studie. En verder krijg je opeens te maken met geldzaken, met de woningmarkt die een heisa is. Ik ben bijvoorbeeld nu net afgestudeerd, maar ik heb een studieschuld ter waarde van een BMW. Dit zijn trouwens weer heel andere soorten eenzaamheid dan in mijn film te zien is, maar zo heb je er vele.”

In zijn subtiliteit laat Adem stilte in het midden of dit een probleem van een grotere groep is; het ook alleen het probleem van hoofdpersoon Eva kunnen zijn. In samenwerking met de landelijke jongerenstichting @ease wordt Adem stilte nu ook voor educatie op scholen gebruikt over het onderwerp eenzaamheid. Bij die vertoningen is de context meteen duidelijk, maar hoe werkt het als mensen die context missen? “De film zou dan wel verwarrend kunnen overkomen, misschien ook wel artistiek omdat het zo snel gaat en er niet per se een duidelijke verhaallijn inzit. De reden dat ik het zo subtiel heb gehouden, is dat ik de film niet zo schreeuwerig wilde maken. Ik wil er vooral de maatschappij een spiegel mee voorhouden en zeggen: ‘Mag dit er ook even zijn?’ Wat mij betreft is dat genoeg. Het mag gezien worden, het mag er zijn, dat is voor de meeste jongeren al genoeg. Zelf had ik graag gehad dat iemand me even had toegesproken, dat dit heftig aan kon voelen, maar dat alles goed zou komen. Dat heb ik mijn eigen puberteit gemist. Nu was het alsof de grote boze buitenwereld het wel aankon waardoor ik het gevoel had achter te lopen.”

Kan ik dan stellen dat je Adem stilte vooral als discussiestuk hebt willen maken? “Ja. En ook als een beeldende knuffel, zo leg ik het vaker uit. We zijn er met zijn allen, je hoeft die eenzaamheid niet te voelen.”

Adem stilte gaat op 19 november in première in Chassé Cinema Breda en wordt door @ease op verschillende scholen vertoond om het onderwerp eenzaamheid onder jongeren bespreekbaar te maken.