Malik Bendjelloul over Searching for Sugar Man

Searching for Sugar Man was de publiekslieveling van IDFA 2012. Een documentaire in de vorm van een speurtocht naar een briljante maar verdwenen muzikant.

Hij had even groot kunnen zijn als Bob Dylan, maar verdween in de jaren zeventig plotseling van het toneel: Sugar Man, de mysterieuze Amerikaanse muzikant die in Zuid-Afrika uitgroeide tot superster en anti-Apartheidssymbool. De jonge Zweedse debutant Malik Bendjelloul ontdekte het verhaal toen hij met een camera, een rugzak en zijn (inmiddels ex-) vriendin een half jaar door Afrika en Zuid-Amerika trok. Op zoek naar verhalen om een documentaire over te maken. Z’n baan bij de Zweedse televisie had ie opgezegd. Gelukkig, anders hadden wij het wonderlijke verhaal van Sugar Man nooit gekend. De doodgewaande muzikant die gewoon in een voorstad van Detroit bleek te wonen. En die nu op wereldtournee is.

In het laatste nummer op de soundtrack klinken Sugar Mans woorden ‘Giving Substance to Shadows’. Dat is eigenlijk wat u met de film ook hebt gedaan. "Ha! Ja! Zo heb ik er nooit naar geluisterd. Dat is het ongelofelijke: zijn muziek past overal bij. Die nummers hebben me veranderd. Rodriguez heeft mij veranderd."

Hoe dan? "Op allerlei manieren. Alleen al omdat dit mijn eerste film is. Maar vooral door z’n filosofie. Die man geeft nog steeds al z’n geld weg. Je kunt dat idioot vinden maar het zou wel eens heel slim kunnen zijn. Rodriguez wil geen slaaf van z’n spullen zijn. Wij roepen altijd dat vrijheid duur is. Maar eigenlijk is vrijheid gratis."

Toch zit die filosofie nauwelijks in de film. "Omdat zijn filosofie veel groter is dan dat en ik wilde niet simplificeren. Wat betekent het bijvoorbeeld om succesvol te zijn? Jimi Hendrix, Elvis, Jim Morrison, allemaal dood. Is dat een ideaal? In zekere zin heeft Rodriguez een perfecte carrière gehad: hij heeft z’n muziek, hij heeft z’n dochters en z’n vrijheid. En nu treed hij overal op."

Perfect? De man heeft jarenlang geen royalty’s gehad voor zijn successen in Zuid-Afrika. Een van de mannen die het geld waarschijnlijk opstreek, laat u zien in de film. "Dat is waar. Daarvan weten we nog steeds niet helemaal hoe het zit. Maar Rodriguez wil geen energie verspillen aan iemand die hij niet mag. Omdat woede je naar beneden trekt. Degene die overwint is degene die zichzelf overwint, zegt hij."

Hij lijkt me geen makkelijke man om te interviewen. "Verschrikkelijk moeilijk! Hij is heel verlegen. Elke keer als we de camera aanzetten, draaide hij in het gesprek langzaam met de rug naar de lens. Net als ie vroeger op het podium met z’n rug naar het publiek ging zitten. Dat was waarschijnlijk ook een van de redenen dat ie in de jaren zeventig nooit beroemd werd. En omdat hij Mexicaans leek. Dat was niet goed te verkopen in die tijd. Voor het eerste album werd zelfs z’n naam veranderd. Niet Rodriguez maar Rod Riguez. Klonk Amerikaanser."

Het is een prachtig verhaal. Het maakt je vrolijk maar ook triest. "Dat is het mooie ervan. Het heeft dat element van een verdwenen meesterwerk. Het is een detectiveverhaal maar op de achtergrond proef je dat bitterzoete gegeven dat het leven z’n eigen weg kiest."

Wat doet Rodriguez nu? "Toeren. Bijna elke avond. Vanavond staat hij in Londen. Hij is bij David Letterman geweest. En bij CBS 60 Minutes met 16 miljoen kijkers."

Allemaal dankzij uw film? "In zekere zin. Hij toerde al wel voor die tijd. Maar hij was nooit zo bekend als nu."

Zat U niet op een enorme ‘high’, vier jaar met dit fantastische verhaal bezig zijn en dan het succes erna? "Ja, het is wel een mindfuck geweest. Ik heb nu al elf maanden niet gewerkt. Alleen maar toeren."

Krijgt u scripts aangeboden? U hebt duidelijk talent voor verhalen vertellen. "Zeker. Veel. De verleidingen zijn groot. Ook uit Hollywood. Maar iedereen zegt dat ze me daar levend opvreten."

Dat weet je niet. "Dat is waar. Je weet het niet tot je het doet."

Ronald Rovers