Lou Ye

Als eerste Chinese filmmaker waagde Lou Ye het om de gewelddadig neergeslagen demonstraties op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking in 1989 op te nemen in een speelfilm. "Ik ga hiervoor een boete betalen", wist de regisseur vorig jaar al bij de wereldpremière van summer palace in Cannes.

Dat is precies wat er een paar maanden na de eerste vertoning van de politiek en seksueel beladen film in het buitenland gebeurde. De Chinese filmcensuur sprak een ban uit over summer palace. En in het najaar van 2006 kreeg Lou Ye de boodschap dat hij vijf jaar geen films zal mogen maken in China. Als reden werd opgegeven dat de film technisch onvolmaakt was. Beeld en geluid zouden niet aan de eisen voldoen.
De dingen gingen exact zoals Lou Ye tijdens het rondetafelgesprek in Cannes had voorspeld. "Ik ken het klappen van de zweep nu wel een beetje", aldus de 41-jarige filmmaker, type: moderne, kaalgeschoren kruin, legergroene broek, zwart hemd en gympen. Lou Ye, bijna schouderophalend: "Als ik vijf jaar geen films mag maken in China, dan zal ik moeten zien hoe ik de tijd doorbreng, ik denk dat ik dan een roman ga schrijven."
Het begon al meteen met weekend lover, Lou Ye’s debuutfilm uit 1993, die twee jaar lang werd verboden. Met zijn tweede speelfilm suzhou river maakte de regisseur tot nu toe zijn beste en bekendste werk, een fabelachtig, neonverlicht verhaal over een obsessieve zoektocht naar een verloren liefde, geïnspireerd op Hitchcocks vertigo en gesitueerd in de Chinese miljoenenstad Shanghai, Lou Ye’s vaste stek. Vanwege het maken van het bedwelmende suzhou river — de film waarmee de regisseur zeven jaar geleden een Tiger Award won in Rotterdam en waarmee hij zijn doorbraak beleefde in het buitenland — mocht hij ook al twee jaar niet in China werken. suzhou river is tot op de dag van vandaag verboden in de Chinese bioscoop.
Samen met zijn generatiegenoot Jia Zhang-ke, wiens nieuwste film still life momenteel in de filmtheaters draait, behoort Lou Ye tot de meest in het oog springende Chinese filmmakers van dit moment. Verschil tussen Lou Ye en Jia Zhang-ke is, dat de laatste met toestemming zijn films in China maakt, en dat Lou Ye buiten de officiële studio’s om werkt. De regisseur heeft nu al een tijdje zijn eigen filmproductiemaatschappij, Dream Factory, die ook samenwerkt met buitenlandse partners, bijvoorbeeld in Frankijk waar de film onder de titel une jeunesse chinoise werd uitgebracht.

Hot topic
Op de vraag of het voor Lou Ye dan niet belangrijk is om zijn film ook aan het Chinese publiek te laten zien en niet alleen aan toeschouwers in het vrije westen, antwoordt hij snel dat dit zeker zijn streven is. "Integendeel, ik vind het juist heel belangrijk. Ik ben bereid om summer palace zelf te censureren. Ik ben bereid om een nieuwe montage te maken, als daarmee vertoning van de film in de Chinese bioscopen wordt gegarandeerd."
"Het probleem is", zo vervolgt Lou Ye, "dat de Chinese autoriteiten niet erg open staan voor een gesprek over dit onderwerp. In 2003 hebben zeven Chinese filmmakers een brief geschreven, een brief waarin beroep wordt aangetekend tegen bepaalde praktijken van het Chinese filmbureau. In de brief werd bijvoorbeeld om bescherming gevraagd van de Chinese arthouses. Ook werd gevraagd om filmrecensies toe te staan over arthousefilms. Er kwam geen enkele reactie of actie. Een discussie met de autoriteiten leek uitgesloten. Totdat het in de Chinese media opeens toch een hot topic werd. Dat er geen classificatiesysteem is in China. Dat er geen formele bescherming van de filmindustrie is. Zaken die Chinese filmmakers juist graag willen regelen. Daarna is er een voorzichtige toenadering gekomen, en zijn autoriteiten en filmmakers ook voor het eerst met elkaar in gesprek gekomen. Dat was een hele stap. Het gaat langzaam, mondjesmaat, maar er lijkt iets van een start te zijn gemaakt."

Oproer
Lou Ye heeft met summer palace een modern epos gemaakt over het studentenleven in Peking, vlak voor, tijdens en na de studentenopstanden op het Tiananmen Plein in 1989. Wat de film controversieel maakt is dat er een intense erotische relatie tussen twee Chinese jongeren wordt geschetst. Die relatie wordt voor Chinese begrippen niet alleen vrij expliciet in beeld gebracht, hij is ook nogal obsessief en complex, met een rusteloos Chinees meisje dat er verschillende gelieven op na houdt. Daarbij gaan de seksuele experimenten hand in hand met de strijd voor meer vrijheid en democratie. Seks en politiek grijpen in elkaar.
Lou Ye legt uit: "Tijdens mijn studie aan de filmacademie van Peking wist ik al dat ik een keer een liefdesverhaal in deze periode wilde situeren, eind jaren tachtig, begin jaren negentig. Ik ben in 1989 in Peking afgestudeerd, dus ik heb het allemaal zelf meegemaakt, het oproer, de manier waarop het escaleerde, de studenten die verdwenen, de mensen waarvan we nooit meer hoorden."

Peking — Berlijn
Toch krijgen de gebeurtenissen op het Plein van de Hemelse Vrede niet zo veel aandacht als je zou verwachten. "Dit was een bewuste keuze", zo vervolgt de regisseur, "ik wilde in de eerste plaats een liefdesverhaal vertellen, en ik wilde de liefde niet opofferen aan de politiek. Tegelijkertijd denk ik dat summer palace politiek genoeg is, ook zonder dat ik uitgebreid de gebeurtenissen in het voorjaar van 1989 in beeld breng."
Misschien had Lou Ye ook een beetje haast om zijn mannelijke hoofdrolspeler van Peking in Berlijn te laten belanden? "Eh… jah, dat klopt wel", lacht Lou Ye. "Ik ben zelf na de gebeurtenissen in 1989 naar Berlijn vertrokken. Ik heb daar toen mijn vrouw ontmoet. In 2004 en 2005 verbleef ik ook in Berlijn om aan het scenario van summer palace te schrijven. In mijn hoofd zijn Peking en Berlijn heel erg verwante steden geworden, niet alleen omdat ik me in beide steden thuis voel, en omdat ik vind dat ze qua sfeer op elkaar lijken, maar ook omdat ze in 1989 allebei wereldnieuws waren, min of meer om dezelfde reden. In het voorjaar van 1989 hadden we de eerste massale demonstraties tegen de Communistische Partij in Peking; in de winter van 1989 volgde de Val van de Berlijnse Muur. Beide gebeurtenissen gingen gepaard met een roep om democratie en vrijheid. In summer palace heb ik geprobeerd om dat te laten zien, dat er niet zo heel veel verschil was tussen wat er destijds in Azië en in Europa aan de hand was."

Belinda van de Graaf