Lichting 2024: Mipham Chhowing over The Feeling of Emptiness

De hele zomer interviewde Filmkrant wekelijks vers afgestudeerd filmtalent van verschillende academies. Laatste in de reeks is Mipham Chhowing (HKU) die met The Feeling of Emptiness een emotioneel impactvolle egodocumentaire maakte over zijn ingewikkelde relatie met zijn Bhutanese vader Jurmi. “Ik kende hem alleen als een soort mooie metafoor.”

Toen filmmaker Mipham Chhowing (22) zes jaar oud was, besloot zijn vader, dichter Jurmi (51), terug te keren naar zijn thuisland Bhutan. Chhowing kreeg destijds een afscheidsbrief, opgetekend op een gitaar. In The Feeling of Emptiness onderzoekt de jonge Utrechter zijn ingewikkelde relatie met zijn vader, een getraumatiseerde ‘Bhutanese cowboy’ die goeddeels afwezig is in zijn leven. “Ik wilde graag weten wat de leegte in zijn hart was, en hoe dat heeft geleid tot het gat in mijn bestaan.”

De film begint in Utrecht, waar Chowwing de gitaar naarstig bestudeert. Tijdens een videogesprek probeert Jurmi, die al enige tijd in Australië woont, te ontcijferen wat hij zo’n vijftien jaar eerder probeerde te zeggen. Die scène is de opmaat naar een bij vlagen spirituele reis met boeddhistische elementen, die voert van Australië, waar Chhowing scherpzinnige gesprekken voert met zijn vader, tot het Indiase Varanasi, waar de gitaar aan de oever van de Ganges ritueel wordt verbrand.

Het resultaat is een openhartige film, die onder meer draait om intergenerationeel trauma. “Het is een leegte die wordt doorgegeven van generatie tot generatie”, aldus Chhowing, die al langer speelde met het idee om deze film te maken.

“In eerste instantie wilde ik een fictiefilm maken. Ik had een verhaallijn bedacht die ook ging over het Boeddhisme en een oude man die wijsheden deelt. Maar toen ik dieper begon te graven, realiseerde ik me: ik zit gewoon mijn eigen levensverhaal in fictie te gieten. Toen ik de gitaar begon te filmen had ik nog niet per se het idee om de film te maken. Maar toen ik mijn vader tijdens dat gesprek vroeg wat er op de gitaar stond, toen merkte ik: dit is best wel krachtig.”

Je vader is zeer mediageniek, en ook nog eens welbespraakt. “Dat laatste komt niet uit het niets. Mijn vader schrijft veel gedichten en denkt diep na over het leven. Ik ben altijd al gefascineerd geweest door hem. Grappig genoeg zitten in de film enkele conflicten, maar heb ik over het algemeen nooit echt ruzie met hem. Het was eigenlijk altijd van: hij belt, hij vertelt wat Boeddhistische wijsheden en dan ging ik weer verder met mijn leven.”

Je vader zegt in de film dat hij iets wezenlijks mist in het leven, en ik dacht op dat moment: maar je zoon mist jou. “Ik was heel nieuwsgierig naar hoe die leegte in zijn leven eruitzag. Voor mij is die leegte inderdaad zijn afwezigheid, als een gat dat altijd rondspookt. Ik voelde aan allerlei dingen dat mijn vader ook zo’n gat heeft, of heeft gehad. Dat hij ook op zoek is naar bepaalde antwoorden. En dat hij daarbij het Boeddhisme gebruikt. Maar het is moeilijk om daar je vinger op te leggen.”

Die zoektocht naar antwoorden culmineert op een gegeven moment ook in een een gevecht. Sorteerde die clash enig effect? “Tijdens onze worsteling begreep ik hem ineens beter. Toen zag ik ineens een klein jongetje tegenover me staan, mijn vader in zijn meest rauwe staat. Toen begreep ik zijn pijn pas echt.”

In veel scènes lijkt het evenwel alsof je vader zich achter taal verschuilt. “Ik kende hem eigenlijk alleen maar als een soort mooie metafoor. Ik kende zijn lelijke kant eigenlijk niet. Het was ook niet mijn bedoeling om hem met deze film zwart te maken, maar om een vollediger beeld te krijgen; om hem als volledig mens neer te zetten.”

De film voelt ook als een persoonlijke catharsis. “Ik moest dit doen om verder te kunnen. Ik dacht, dit is cruciaal voor mij om volwassen te worden. Dat dit beeld van mijn vader dood moest gaan.”

Had je altijd al door dat het maken van een film louterend kan zijn? “Ik heb hiervoor stage gelopen bij de Bhutanese regisseur Dzongsar Khyentse Rinpoche. Op zijn set begon ik op een hele andere manier naar het leven te kijken. Toen realiseerde ik me dat ik heel erg op zoek was naar invulling geven aan mijn leven. Dat door het maken van films, je de premisse van je eigen leven beter gaat herkennen.”

Om deze zoektocht te kunnen afronden besloot je de gitaar te verbranden in het Indiase Varanasi. Als een offer. Het is een opvallende scène, juist omdat je in de film veel gitaar speelt met je vader. “Dat was een experiment. De film gaat over leegte, en je hebt bijvoorbeeld leegte als een negatief gevoel. Maar je hebt ook leegte in het boeddhisme, en dat is een veel abstractere aangelegenheid. Dat gaat over non-dualisme, oneindige cyclussen en het inzicht dat leegte een soort spiegel is. Leegte zorgt ervoor dat er ruimte is voor nieuwe dingen om gecreëerd te kunnen worden.
“In relatie tot mijn vader voelde het soms alsof we vastzaten in een oneindige cyclus. Door middel van deze film heb ik geprobeerd mijn eigen leegte te confronteren. Toen ik hoorde dat de mensen in Varanasi gecremeerd worden om te ontsnappen aan die oneindige cyclus, dacht ik: als ik nu mijn leegte, in de vorm van die gitaar, verbrandt, ontstaat er dan een nieuwe leegte? Daar heb ik nog steeds geen antwoord op, maar dat was wel mijn intentie met het maken van deze film.”

The Feeling of Emptiness is eind september te zien in de Studentencompetitie op het Nederlands Film Festival.